Hidropotencijal Srbije

 
Uvod

Prirodni resursi su opšte dobro i zajedničko bogatstvo. NJihovo korišćenje, privredna primena i ekonomska valorizacija treba da budu planski usmereni i namenski kontrolisani. Bez obzira na vrstu, strukturu i pojedinačne količine, oni su osnov za predstojeći privredni i ekonomski razvoj Srbije. Svakako,postoji deo koji mora ostati izvan ekonomskih i privrednih tokova i koji treba da bude sačuvan za sadašnje i buduće generacije. To posebno važi za neobnovljive prirodne resurse.Generalni pristup prirodnim resursima Srbije mora da obuhvati definisanje politike i strategije njihovog održivog korišćenja, kao i definisanje zakonodavno-pravnog okvira za njihovo efikasno sprovođenje.

Darovi prirode
Prirodnim resursom obično nazivamo sve što potiče od Zemlje – zemljište, biljke, životinje, vodu, drvo, naftu, metale i dr. Koristimo ih u vrlo različite svrhe, kao što su proizvodnja najraznovrsnijih proizvoda važnih za svakodnevni život, zatim za dobijanje električne energije, gajenje useva, vožnju automobila i dr. Sve što jedemo, koristimo ili kupujemo predstavlja ili prirodni resurs ili je nastalo od njega. Prirodni resursi su svuda oko nas, a zbog rastućih potreba mi ih vrlo brzo iskorištavamo. Mnogi se iscrpljuju brže nego što mogu biti nadomešteni novim. Moramo obratiti pažnju na činjenicu da će se neki od njih u potpunosti iscrpsti ukoliko ne smanjimo potrošnju, što je ozbiljan problem, jer živi svet zavisi od ovih resursa. Prirodni resursi obuhvataju dve velike grupe.
Prvu grupu čine osnovni prirodni resursi koji su neophodni za opstanak i razvoj života na planeti, a to su biološki sistemi Zemlje, zemljište, podzemne i površinske vode, atmosfera, okeani i dr. Drugu grupu čine resursi koji se koriste za razvoj i napredak ljudske kulture i civilizacije, odnosno za obezbeđivanje prosperiteta ljudskog društva. Eksploatišu se i prerađuju u proizvodnim procesima, pri čemu se koriste materijali biološkog porekla: drvo, metali i nemetali, prirodni energetski resursi i dr. Koji se delovi prirode javljaju kao prirodni resursi zavisi, između ostalog, od dostignutog nivoa razvijenosti tehnike i tehnologije, od ekonomskih mogućnosti i celishodnosti korišćenja, i stepena istraženosti i poznavanja resursa.Uobičajena generalna podela prirodnih resursa, kod nas i u svetu, jeste podela na iscrpljivei praktično neiscrpljive, dok se iscrpljivi dele na obnovljive i neobnovljive.
Obnovljivi resursi su svi prirodni resursi koji se troše sporije nego što se regenerišu. Obnovljivi resursi uključuju vazduh, vode i bio-masu. Ipak, neki od njih mogu postati neobnovljivi, ukoliko se brže troše od ciklusa obnavljanja (npr. podzemne vode). Obnovljivim resursima pripadaju i drvo i koža.Neobnovljivim resursima smatraju se prirod-ni resursi koji ne mogu ponovo nastajati, kao što su fosilna goriva, u koja spadaju ugalj, nafta i prirodni gas, razne vrste kamena, metali, uran i drugi materijali i minerali. Klasifikacija prirodnih resursa u Evropskoj uniji obuhvata podelu na iscrpljive i neiscrpljive, a u okviru svake od njih izdvajaju se obnovljivi i neobnovljivi.
Neiscrpljivi obnovljivi resursi su:
a) dispergovani resursi: solarni, vetar,
talasi i padavine, i
b) akumulirajući resursi: vazduh i okeani.
Neiscrpljivi neobnovljivi resursi su resursi koji se mogu reciklirati i povratiti: metali, minerali i zemljište.
Iscrpljivi obnovljivi resursi su:
a) biološki resursi: šume, riblji fond i biomasa, i
b) akumulirajući resursi: slatkovodni baseni, izdani i zemljište.
Iscrpljivi neobnovljivi resursi su resursi koji se mogu reciklirati i povratiti: metali, minerali i zemljište. Očigledno da se u sagledavanju i izdvajanju prirodnih resursa zapaža klasifikovanje različitih grupa, vrsta i pojedinačnih tipova resursa. U generalnoj analizi i načelnom prikazu prirodnih resursa Srbije obuhvatićemo najširu lepezu resursa, koja neće biti opterećena striktnim praćenjem prikazanih klasifikacija. Obuhvatićemo sledeće resurse ili sa njima povezane teme:
• zemljište kao resurs,
• vodni resursi,
• šumski resursi,
• mineralni resursi,
• obnovljivi izvori energije,
• tehnogene sirovine kao resurs,
• sekundarne sirovine kao resurs,
• vazdušni resursi,
• biljni resursi,
• životinjski svet,
• lov i ribolov,
• stočarski resursi,
• voćarstvo,
• nacionalni parkovi,
• pećine, lagumi i podzemni svet,
• održivo korišćenje prirodnih resursa.