Internet i servisi na internetu

Uvod

Internet je za više od decenije promenio svet i međuljudske odnose tako što je ubrzao komunikaciju, olakšao pristup informacijama, stvorio nove oblike komuniciranja. On je doveo do promena u mnogim sferama društvenog zivota, posebno u razvijenijim zemljama. Ono što je pre pojave Interneta bila svakodnevnica, sada se odigrava i on-line. Informacije su preplavile planetu, edukacija je zahvaljujući mreži osavremenjena, a procesi spontanog formiranja javnog mnjenja takođe su ubrazni, i omogućen je lakši način javnog izražavanja misljenja.

Komuniciranjem putem globalne mreže stvorena je nova dimenzija ljudskog prava na slobodu govora, jer se gube tradicionalne prepreke (prostorne i vremenske). Osamdesete godine su donele globalnu komuni-kaciju, informacija sve lakše dolazi u posed pojedinca i nije potrebna nikakva društvena uslovljenost za ulazak u cyberspace.

Nove informativne tehnologije omogućavaju svakom pojedincu pravo pristupa na kompjutersku mrežu, ali u isto vreme vlade i moćne korporacije teže da uspostave nove cenzure i limite na nevidljivom horizontu mreža i mreža, kako bi ograničili pristup informacijama i pretvarali je u klasičnu robnu uslugu. S druge strane razvojem mreže razvijaju se i usavršavaju on-line zajednice, na neki način kao pokreti otpora sa ciljem da svako objavi ono što želi i misli bez ograničenja, i tako oslobodi informaciju. To naravno ne ide u korist moćnim korporacijama i velikim brendovima koji teže da imaju vodeću ulogu u formiranju javnog mnjenja tako što će vladati i kontrolisati informaciju.

Uticaj novih medija na formiranje javnog mnjenja danas privlači posebnu pažnju. Ali stanovišta o tome su ipak različita. Jedni glorifikuju njegovu ulogu govoreći da svako ima mogućnost da govori i iznese svoj stav, a jedini uslov za to je snaga argumenta. Sa druge strane postoji mišljenje da novi mediji ne mogu preterano uticati na kreiranje javnog mnenja, posebno u zemljama poput naših, u kojima je još uvek relativno mali broj korisnika Interneta, u odnosu na zapadna drustva. Drugim rečima javno mnenje koje se konstituiše na mreži rezultat je individualnih mnenja malog broja korisnika i često uopšte ne dodje na off-line scenu. Tu je zapravo reč o pojmu digitalne getoizacije, koja podrazumeva da mreža jeste otvorena za sve, ali ako se javno mnenje ne prenese u off-line scenu ono ostaje u svojevrsnom getou i nikakav se rezultat ne ostvaruje. Mada neki autori predviđaju da će se on-line i off-line sfera u skorijoj budućnosti maltene integrisati, a njihovo kretanje danas je sve više povezano, nadopunjujući jedna drugu.

U svakom slučaju, možemo reći da je nastanak i razvoj Interneta, a posebno web-a i svih njegovih oblika bitno izmenio socijalne odnose poslednje decenije. Kao sredstvo komunikacije i izražavanja nove informativne tehnologije će nastaviti da se razvijaju i menjaju, a na društvu ostaje da se prilagodi ili ne njihovim inovacijama.

Nastanak i razvoj

Internet је nastavak računarske mreže napravljene u Sjedinjenim Američkim Državama tokom 1960. godine od Advanced Research Projects Agency (ARPA), koja je povezivala nekoliko računara u četiri fakulteta u državama Kalifornija i Utah. Ta prva računarska mreža uopšte, nazvanaje ARPANET (ARPA NETwork). Takav koncept bio je važan vojsci. Zamišljen je kako bi omogućio visoku upotrebu u komunikaciji između istraživačkih centara, fakulteta i vladinih agencija SAD-a. Kako je ARPANET rastao u sedamdesetim, sa sve više i više fakulteta i institucija koji su se spajali na njega, korisnici su uvideli potrebu razvijanja standarda za put kojim će podaci biti prenošeni internetom.

 
Razvojni tim ARPANET-a

Prva zabeležena ideja računarske interakcije omogućene putem mreže bila je serija dokumenata koju je napisao J.C.R. Licklider 1962. godine. On je zamislio globalno povezan set računara preko kojih bi svako vrlo brzo mogao pristupati podacima i programima sa bilo koje stranice. Ovaj koncept bio je vrlo sličan Internetu danas. Licklider je inače bio na čelu istraživačkog tima računarskog istraživačkog programa u DARPA (U.S. Defense Advanced Research Projects Agency), koji je započet 1962. godine. Godine 1969. ARPANET povezuje prva četiri fakulteta u Sjedinjenim Američkim Državama, tako što su istraživači u četiri u Sjedinjenim Državama stvorili prve servere ARPANETA, povezujući Stanford Research Institute, UCLA, University of Califomia Santa Barbara i University of Utah. Tako je nastao Internet.

Robert E. Kahn 1972. godine organizovao je veliku demonstraciju ARPANETA na International Computer Communication Conference (ICCC). Bila je to prva javna demonstracija nove tehnologije. Te iste godine, iako u eksperimentalnoj fazi, predstavljena je i elektronska pošta.

Godine 1973. ARPANET se širi u međunarodnim okvirima, povezujući University College u Londonu i Royal Radar Establishment u Norveškoj. Te je godine DARPA pokrenula istraživački program koji je trebao istražiti tehnike i tehnologije za međusobno povezivanje različitih mreža. Projekat je nazvan Internetting project, a sistem mreža koji je bio produkt istraživanja, nazvan je “Internet”. Sastav protokola, koji je nastao ovim projektom, postao je poznat kao TCP/IT Protocol Suite (nakon što su razvijeni protokoli Transmission Control Protocol (TCP) i Internet Protocol (IP). Godine 1979. Tom Truscott i Jim Ellis, studenti s Duke Universitya i Steve Bellovin sa fakulteta u Sjevernoj Karolini uspostavili su prve USENET newsgrupe. Korisnici iz čitavog svieta priključili su se diskusijskim grupama u razgovorima o mreži, politici, religiji i hiljadama drugih tema.

Godine 1982. po prvi put je upotrebljen termin Internet. Godine 1983. TCP/IPje postao jedinstveni jezik Interneta. Godine 1987. broj hostova interneta prelazi 10000. Od 1988. godine internet postaje jedno od osnovnih sredstava komunikacije, a počinju se javljati i pitanja privatnosti i sigurnosti u digitalnom svetu. Ta pitanja su postala još naglašenija iste godine, kada je program nazvan “internet crv” privremeno onesposobio između 6000 i 60 000 hostova Interneta. Godine 1990. ARPANET prestaje postojati. Iste godine broj hostova prelazi 300 000. Godine 1991. rođen je The World Wide Web. Na fakultetu u Minnesoti grupa istraživača koju je vodio programer Mark MaCahill stvara “Gopher”, prvi point-and-click način navigacije po datotekama nalntemetu. Te iste, 1991. godine, Tim Berners-Lee, koji je radio u laboratoriju CERN u Švajcarskoj, izumeo je kod “alt.hypertekst”, koji je omogućio kombinovanje reči, slike i zvuka na stranicama weba. Godine 1996. postoji više od 10 miliona hostova.

Danas je broj internet korisnika presao brojku od 350 miliona, i svakim danom je u porastu. Internet se uvek piše sa velikim slovom I jer je ime dela svetske digitalne mreže. Analogna mreža se sastoji od kontinuiranih, merljivih elemenata koji poseduju fizičke osobine kao što su dužina širina, pritisak.

Internet digitalna mreža

Internet je digitalna mreža, fizičke veličine u njoj su “opisane” simbolima sastavljenim od 0 i 1, digitalne veličine se iskazuju ciframa (DIGIT). Internet nije konzistentan sistem niti je namerno nastao, on nema jedinstvenu ni konačnu strukturu. Internet je proizvod niza slučajnih akcija, velikog broja parcijalnih mreža, akumulisanih potreba i tehnoloških inovacija. Nastanak Interneta nije bio motivisan stvaranjem boljeg, bržeg i jeftinijeg sistema prenosa podataka, već bezbednosnim razlozima. Internet je nastao i egzistira kao umrežavanje mreža.
Niko nije vlasnik Interneta niti ga finansira, on nije pod kontrolom nijedne vlade niti je komercijalna organizacija.