Japanski menadzment

Uvod

Japan je jedna od najrazvijenijih zemalja svijeta. Ovu reputaciju često prate priče o japanskoj ekonomiji u čijoj osnovi zapravo leži priča o japanskom menadžmentu koji zauzima počasno mjesto među ostalim menadžment konceptima u međunarodnim okvirima. Veoma mnogo izučavan i predavan na fakultetima i univerzitetima, japanski menadžment je iznjedrio nekoliko važnih principa i strategija koji su postali polularni širom svijeta i koji su često pokušavani da budu implementirani u poslovnim i radnim organizacijama zapadnih zemalja.
Japanski menadžment se razvio pod uticajem japanske kulture i njenih tradicionalnih vrijednosti. Sama menadžerska kultura u Japanu, koja je tako poznata na Zapadu uglavnom se praktikuje u velikim kompanijama i korporacijama.
U japanskim industrijskim odnosima razvija se poseban sistem organizacije rada i menadžmenta, bitno različit od evropskog i američkog. To nisu samo nove organizacione forme, već i novi modeli radne motivacije. Ključni faktor motivacije ogleda se u mogućnosti kreativnog angažovanja svih radnika kroz inovativne grupe. Svaki radnik zna da, ako želi, može učestvovati u poboljšanju radnih uslova i proizvodnje kroz već pomenute grupe. Isto tako on je svjestan činjenice da, iako je samo mali zubac u ogromnom sistemu zupčanika, njegov predlog biće razmatran na svim nivoima kompanije.

Specifičnosti razvoja Japana

Ekonomski razvoj Japana počeo je samo par godina poslije drugog svjetskog rata, ali je Zapad ovaj razvoj, kao opasnost za svoju prisutnost na svjetskom tržištu, uočio tek početkom sedamdesetih godina prošlog vijeka.

Jedna od početnih snaga Japana ogledala se u sposobnosti adaptacije zapadnih naučnih i tehnoloških dostignuća za potrebe vlastite privrede. Na primer, kružoci kvaliteta i totalna kontrola kvaliteta mnogo su primjereniji japanskom socijalnom i kulturnom kontekstu, nego angloameričkom.
Japanska fascinacija zapadnom naukom i tehnologijom učinila je da prihvaanje ovih dostignuća ima obilježja prirodnog procesa i nije dovela ni do kakvih kulturnih konflikata. Religiozna tradicija Istočne Azije oličena u Zen budizmu i konfučijanizmu bila je izvanredna osnova za prihvatanje zapadnjačkih naučnih i tehničkih dostignuća, jer je zasnovana na visokom stepenu obrazovanja ljudi u Japanu, pa je, samim tim, bilo lakše shvatiti i prihvatiti pomenuta dostignuća od strane japanskih naučnika i ljudi iz prakse. Visok nivo obrazovanja, kreativnost, radinost i disciplina učinili su da Japanci, primjenjujući adaptirana dostignuća Zapada, dostignu ekonomsku konkurentnost svojih uzora.
Modernizacija Japana, koja je otpočela početkom šezdesetih godina prošlog vijeka, bila je usmjerena ka stvaranju snažne industrije, koja će proizvoditi što je moguće više čelika, automobila, kućnih aparata i drugih proizvoda, prevashodno namjenjenih izvozu. Ekonomski rast, u tom periodu, mjerio se, isključivo, kvantitativnim rezultatima. Tradicionalna struktura organizacije rada, zasnovana na principima grupnog rada i kolektivizma, kao i specifičan sistem zapošljavanja u obuke, pokazali su svoju vitalnost i funkcionalnost. Starije i srednje generacije iznijele su, vrlo uspješno, poslijeratnu obnovu u Japanu, odnosno, ostvarile su „politiku udvostručenja nacionalnog dohotka“ u šezdesetim godinama. Takva ekonomska politika uvrstila je Japan među svjetske industrijske sile.