Književno vaspitanje preškolske djece i literarna komunikacija u dječijem vrtiću

Predškolsko dijete kao kao specifičan primalac književnog teksta

Između djeteta i teksta postoji posrednik. Dijete čitalac (slušalac) „odaziva se“ na apel koji mu upućuje književno djelo. Književnici imaju obavezu da budu mudri da bi imali šta djeci da kažu. Proces dijaloške razmjene između slušaoca tj. djeteta i književnog teksta odvija se na polju identifikacije, mašte i fantazije i stvaralačke pozicije djeteta u odnosu na književno djelo. Djeca nemaju distancu tokom čitanja, odnosno nisu u stanju da budu izvan književnog djela i da ga kritički posmatraju. Sebe stavljaju u centar zbivanja i identifikuju se sa književnim likovima. Zato kažemo da je književni tekst stvarnost koju dijete emotivno angažuje. Stupivši u interaktivni odnos tj. u dijalog sa književnim tekstom u djetetu se pokreće mašta i fantazija i dijete počinje da nadograđuje svijet književnog djela ali i svoj vlastiti svijet. Zato je pozicija djeteta stvaralačka.

Odgajatelj kao posrednik između književnog teksta i djeteta

Doba djetinjstva predstavlja doba knjige jer književnost ima brojne i odane privrženike upravo u toj populaciji. Predškolsko dijete je specifična vrsta „čitaoca“ jer još uvijek nije ovladalo sposobnošću samostalnog čitanja. U odnosu na književno djelo, predškolsko dijete je u poziciji slušaoca. Poznati tročlani niz pisac – književno djelo – čitalac uključuje i četvrtog činioca tj. posrednika što je u predškolskoj ustanovi odgajatelj. On svoju ulogu ostvaruje izborom književnog djela i interpretacijom. Na osnovu ličnih kriterijuma odgajatelj određuje šta hoće a šta neće postati dječije književno blago. On je istovremeno i prenosilac, ali i selektor i eliminator. Odgajatelj bira i interpretira tekst. Njegova posredna uloga, odnosno interpretativna uloga ostvaruje se u dva vida :
• čitanjem teksta
• izgovaranjem napamet

U toku govorenja odgajatelj tumači tekst. On je interpretator i kada razgovara sa djecom o djelu. Najčešće u obliku pitanja djeci nameće svoju viziju i svoje namjere. Grupno slušanje priče koju interpretira djeci, odgajatelj stvara posebnu atmosferu za susret djece sa književnim djelom. Da bi doživljaj djeteta bio potpun odgajatelj treba da obezbjedi određene uslove.
Prvi način da se djetetu približi i trajno prožme njegovu misao bilo pjesma ili priča, jeste dobro pripremljen i adekvatno izazvan doživljaj u toku slušanja djela i naravno proces prerade kroz komunikaciju sa djecom i odraslima. Najvažnije je da dijete osjeti ljepotu, harmoniju, ritam, melodiju i emocionalnu obojenost. To je mnogo važnije nego razumijevanje teksta. Većina odgajatelja nastoji baš u tome da omogući doživljaj književnog djela, odnosno da podstakne dječiju maštu ne narušavajući im pritom dječiju spontanost i ne odnoseći se prema djeci infantilno čak ni onda „kada se spušta na njihov nivo“.