Monetarno – kreditna politika

Uvod

    Monetarno – kreditni sistem je skup načela, mjera, propisa, instrumenata i institucija kojima se kreira i povlači novac, odnosno krediti, i regulišu monetarno – kreditni tokovi u nacionalnoj privredi. Monetarno – kreditna politika predstavlja skup pravila, propisa, mjera i instrumenata kojima se, u monetarno – kreditnoj sferi nacionalne privrede, regulišu nivoi, struktura novčane mase, cirkulacija novca u prometnim kanalima reprodukcije, nivoi, struktura kreditnih plasmana, likvidnost ekonomskih subjekata i privrede, dužničko – povjerilački odnosi ekonomskih transaktora i dr.
Monetarni sistem može se definistati kao skup institucionalnih i organizaocionih pravila koja određuju tokove, instrumente i institucije, prije svega:

•     šta od finansijskih instrumenata koji se mogu koristiti kao prometno i platežno sredstvo treba smatrati novcem,
•     ulogu privrednih subjekata, njihovu nadležnost u odlučivanju o pitanjima privređivanja u vezi sa novcem i motive njihovog ponašanja,
•     mehanizam regulisanja emisije, cirkulacije i povlačenja novca,
•     okvire korišćenja monetarne politike kao načina usmjeravanja privrednih tokova i
•     ulogu tržišnog mehanizma u monetarnoj oblasti.

Monetarna politika predstavlja oblik konkretnog monetarnog usmjerenja privrednih tokova posredstvom odgovarajućih instrumenata monetarnog sektora. U savremenim uslovima monetarna politika je jedan od osnovnih načina usmjeravnja privrednih procesa. Njen glavni zadatak jeste snabdjevanje ukupnog reprodukcionog sistema novcem u mjeri potrebnoj za nesmetano obavljanje plaćanja tzv. potrebnom količinom novca. Time se obezbjeđuje nesmetano kružno kretanje kapitala i normalno odvijanje realnih tokova reprodukcije.

2. Ciljevi i instrumenti monetarno – kreditne politike

    Instrumenti putem kojih Centralna banka reguliše količinu novca u opticaju i kamatne stope na tržištu novca radi ostvarivanja ciljeva monetarne politike dijele se na direktne i indirektne. Direktni instrumenti su eskontna stopa, obavezna rezerva, odobravanje kratkoročnih kredita i slično, a indirektni operacije na otvorenom tržištu.
Transmisioni mehanizam monetarne politike predstavlja proces preko koga monetarna politika utiče na makroekonomske agregate kao što su agregatna tražnja, proizvodnja i cijene. On se ispoljava kroz različite kanale, utiče na različite agregate i tržišta, promjenljivom brzinom i intenzitetom. Identifikacija transmisionih kanala omogućava da se utvrdi najefikasniji skup instrumenata monetarne politike i izbor početka njegove primjene.
Tekuća i očekivana monetarna politika utiču na tržište novca i finansijsko tržište. Promjene na tim tržištima utiču dalje na tržište robe i usluga i, na kraju, na agregatnu tražnju, proizvodnju i cijene. Konačno, privredna aktivnost i inflacija povratno utiču na monetarnu politiku.
Pomoću monetarno – kreditne politike, kao intregalnog instrumenta ekonomske politike, ostvaruju se brojni ciljevi i zadaci u nacionalnoj privredi: povećanje zaposlenosti, stabilnost cijena, stabilna stopa privrednog rasta, ravnoteža platnog bilansa itd. Aktivnom i angažovanom monetarno – kreditnom politikom osigurava se potrebna količina novca u opticaju za nesmetano odvijanje proizvodnje i prometa, obezbjeđuje se likvidnost nacionalne privrede i spoljna likvidnost zemlje, usklađuje se ponuda i tražnja novca i kredita i sl.