Metoda teorijske analize

Prema kriterijumu ili posredne primjenljivosti, pedagoška istraživanja se dijele na fundamentalna, operativna  razvojna. Fundamentalna istraživanja predstavnjaju istraživanja osnovnih zakonitosti vaspitanja i za njih je karakteristično da su obično interdisciplinarna. Takvo je npr. istraživanje zakonitosti saznajnog procesa (proces sticanja znanja u nastavi). Ono se obavlja sa uže pedagoškog (didaktičkog) ali i sa logičkog i psihološkog stanovišta. Operativna istraživanja utvrđuju kako se fundamentalnim istraživanjima saznate zakonitosti mogu najuspješnije primjenjivati u praksi. Ova istraživanja još se nazivaju i primjenjenim istraživanjima jer su u direktnoj službi unaprijeđenja naučne (pedagoške) prakse. Razvijana istraživanja se nadovezuju na operativna i svode se na iznalaženje najpodesnijih načina prenošenja rezultata opertaivnih istraživanja u masovnu praksu.

Po jednom drugom kriterijumu pedagoška istraživanja se dele na teorijska (obavljaju se misaonim putem) i empirijska (tiču se proučavanja iskustva). Empirijska istraživanja karakteriše induktivni put dolaženja do novih saznanja —> put saznanja od pojedinačnog, posebnog ka opštem. Teorijska istraživanja karakteriše deduktivni put dolaženja do novih saznanja, put saznanja od opšteg ka posebnom i pojedinačnom. Postoji podjela pedagoških istraživanja na longitudinalna i transverzalna. Longitudinalna istraživanja prate određenu pojavu u svojoj razvojnosti, odnosno u vremenu (npr. kako neki novi nastavni postupak utiče na obim i kvalitet stečenih znanja i umenja u određenom nastavnom predmetu tokom školovanja). U prirodnim naukama koristi se, uglavnom, eksperimentalni metod. Kod društvenih nauka posebne, ili pomoćne metode kako se još nazivaju, razlikuju se od discipline do discipline. Najčešće se koriste:  istorijski metod, komparativni metod, metod studije slučaja i psihološki metod. Navedenim metodama i tehnikama mogu se istraživati društveni fenomeni (pojave i procesi) u različitim oblastima, poput menadžmenta, organizacije rada, međusobnih odnosa, odnosa radnika u kolektivima, itd.