Opšte metodičke postavke o razvijanju prostorne orijentacije i shvatanju prostorne relacie kod predškolske dece

Uvod

U opažanju prostora i prostornih relacija veoma važnu ulogu imaju, pored vida, i proprioceptivni kao i kinestetički osećaji. Isto tako pored pokreta očiju i glave u razlikovanju prostornih odnosa izuzetno važnu ulogu imaju ruke. Ruka ima značajnu ulogu i u prostornoj orijentaciji. Isto tako razvoj prostorne orijentacije zavisi od stimulacije sredine i njenih podsticaja. Dete oštećenog sluha treba permanentno kroz neusmerene i usmerene aktivnosti podsticati u razvoju prostorne orijentacije i određivanju položaja u prostoru.
Orientacija je snalaženje u  prostoru – odreređivanje mesta na površini yemlje na kojoj se  posmatrac nalazi.
Reč orijentacija potiče iz francuske rečo orientor, prema latinskom oriens (izlayak sinca, vidi orijent)u značenju smera prema istoku do kasnog srednjeg veka karta moreplovaca bile su usmerene na istok, a zgrade u vremenoj arhitekturi imale su položaj istok – zapad.
Immanuel Kant svojim delom ‚‚Što znači: orintiranje u razmišljanju?‚‚(was neizst: sich im Denken orijentieren?) doprineo je proširenju značenja reči, i tako da se pojam orijentacije danas ne koristi više samo u geografiskom smislu već i u smislu određivanja mesta i pravca.
Opšte metodičke postavke o razvijanju prostorne orjentacije
i shvatanje prostornih relacija kod predškolske dece

Radi pospešivanja strukturiranja prostora u odnosu na sva tri (prema Kamenovu ) naznačena pravca, u radu sa predškolskom decom neophodnoj realizovati sledeće ciljeve:
-poznavanje porostora oko sebe i sopstvene telesne eheme, pravca kretanja kroz prostor i položaje predmeta u odnosu na sebe, kao i razvijanje pojmova o prostornim odnosima: levo, dexno, u sredini, ispred, iza, gore, dole, ispod, iznad, pored i sl.
– Razvijanje sopstvenog  tela od spoljašnjih elemeanta, odnosno shvatanje prostora nezavisno od sebe što podrazumeva usvajanje elemenata topologije i sagledavanje sledećih odnosa (relacija) među poredmetima: unutar, izvan, duž predmeta, a na granici, preko, ispred, iza, pored, naokolo, između, dotiču se, seku se, obilaze se i sl.
– Menjanje gledišne tačke u posmatranju prostora sa stanovišta drugih na stvari, na sebe i iza perspektive drugih stvari.
– Transformisanje prostora (kao npr. rastavljanje nekog oblika na delove i njihove ponovo spajanje u celinu, savijanje papira i sl.)
– Rekonstrusianje senzomotornog prostora predstavljanjem uz pomoć očiglednih sredstava (relejfa, maketa, fotografija i sl.) i zamnišnljanjem prostora po sećanju ili prostora koji nij elično doživljen npr(planiranje putovanja kroz poznati i nepoznati prostor.)

Ciljeve je moguće ostvariti uvažavanjem psiholoških mehanizama prostorne orjentacije i putem sisitematski, planski i organizovano zasnovanih aktivnosti predškolske dece koje se potpuno obavljaju u prostoru.
Dete stiče osnovne pojmove o toptološkom prostoru zahvaljujući kretanju u njemu i manipulišući predmetima (blizu, daleko, iznad, ispod, iznutra, spolja itd.), a zatim ih kombinuje u (stavi veliku crvenu kocku u naj manju kutiju) .
Razvoj prostorne orjentacije i formiranje određenih pojmova prostornih odnosa odvija se utvrđenim prirodnim redom. Tako se naj pre formiraju gore i dole, zatim napred i nazad, a znatno dasnije pojmovi desno i levo.
Prilika za razvijanje prostorne orjentacije je posticanje razvoja prostornih relacija u institucijonalnom predškolskom vaspitanju ima na pretek. Osim u usmernim aktivnostima, over prilike se u izobilju pojavjulju i u svim ostalčim aktivnostim azastupljenim u režimu dana u dečijem vrtiću. Kako kaže E. Kamenov, razvoju pojmova o prostoru, na primer, “doprinosi grupisanje dece u toku raznih telesnih i rimičkih aktivnosti, izvođenje plesnih igara i sl. (plesanje na malom prostoru, stojeći u kartonskim kutijama ili izešu jih, penjanje, puzanje, skrivanje u različitim prostorijama, u zgradi i dvorištu vrtića, zatim razgovovri o proteklim aktivnostima, npr. “pokaži akako se krećeš u kutiji”, “kako se krećeš u dvorištu gde imaš prostora koliko želiš?” ) ili, kako isti autor ističe, u cilju “prevođenja senzomotornih šema na plan reprezentacije deca mogu hodati stopalima umočenim u boju po velikim površinama papira, razgovarati o tragovim akoje su ostavili, ponovo hodati po njim , analizirati razlike u tragovim akoje ostavljaju razne vrste kretanja…”
Nakon toga na usmerenim ili aktivnostim apo izborui deca, ona mogu” prevoditi izglede terena i rasporede objekata na makete i crteže, ucrtavati staze na kojim asu se već kretačla ili tek treba da se kreću, obeležavati ovo kretanje pomeranjem figura i igrati se igafa strategije koje uključuju rasporede u prostoru.