Penzione šeme i privatni penzioni fondovi

Penzione šeme i privatni penzioni fondovi

UVOD     
Brz razvoj tržišta kapitala u razvijenim tržišnim ekonomijama u novijem periodu značajno je uslovljen pojavom i razvojem novih tipova finansijskih posrednika –   penzijskih fondova.
Snažan rast kapitala ovih finansijskih institucija rezultat je promjene preferencija građana kada je u pitanju ulaganje njihove finansijske štednje i rezultirao je značajnim pozitivnim efektima na razvoj privrede i finansijskog sistema. Efekti razvoja ovih institucija ogledaju se u porastu broja alternativa za mobilizaciju i profitonosan plasman slobodnih novčanih sredstava, razvoja tržišta hartija od vrijednosti i porasta konkurencije među finansijskim institucijama, što je vodilo smanjenju troškova i povećanju efikasnosti procesa finansijskog posredovanja.
Penzijski fondovi poslovnu politiku grade na mobilizaciji dugoročne i ugovorne penzijske štednje zaposlenih i njenom plasmanu u hartije od vrijednosti preduzeća i države. Kupovinom akcija od strane penzijskih fondova i ulaganjem penzijske štednje na račune ovih fondova širi slojevi stanovništva postaju indirektni suvlasnici u značajnom broju preduzeća čije su akcije sastavni segment portfolia ovih fondova.

2.    POJAM I OBLICI PENZIONOG OSIGURANJA

Svaki čovjek u svom životnom vijeku prolazi kroz tri faze. Prva faza je period od rođenja do prve plate, u kojoj je izdržavan najčešće od članova porodice. U drugoj  fazi pojedinac ostvaruje dohodak kojim finansira svoje troškove i troškove svoje porodice. Treća faza je  životna dob u kojoj pojedinac ima sve manje sposobnosti da zaradi vlastiti dohodak. Cilj svakog pojedinca je da u toj završnoj životnoj dobi bude ekonomski obezbjeđen, tj. da sebi i porodici obezbjedi određeni stepen ekonomske sigurnosti. Mogućnost nedostatka sredstava za normalan život u starijoj životnoj dobi bit je rizika penzionog osiguranja. Da bismo upravljali spomenutim rizikom osnovna tehnika je zadržavanje – prikupljanje sredstava u zreloj životnoj dobi potrebnih za podmirenje troškova u starijoj životnoj dobi.
Penziono osiguranje je institucionaliziran oblik štednje, gdje pojedinac uplaćuje doprinose ili premije za vrijeme radnog vijeka, da bi po konačnom prestanku radnog odnosa stekao pravo na penzione naknade. Dakle, penziono osiguranje omogućava pojedincu da na osnovu uplata doprinosa i prinosa na investirana sredstva doprinosa, odnosno plaćanja premija, poslije predviđenog broja godina ima redovna periodična primanja. Periodična primanja su najčešće mjesečna, tromjesečna, polugodišnja ili godišnja i  nazivaju se penzije ili penzione naknade.
Kako današnja populacija u prosjeku živi duže nego ijedna dosadašnja generacija sve su veće potrebe za sredstvima u starijoj životnoj dobi. Javljaju se i dodatni problemi kao npr.  nadoknade za porodicu usljed prerane smrti pojedinca ili njegove prijevremene smanjene radne sposobnosti.
Penziono osiguranje se može pojaviti u više oblika. Ti pojavni oblici se dalje dijele na različite vrste penzionih sistema. U većini razvijenih zemalja penzijske nadoknade mogu se ostvariti na tri načina:
a)    Socijalnim osiguranjem tj. penzijskim osiguranjem u okviru socijalnog osiguranja;
b)    Penzijskim osiguranjem sponzoriranim od poslodavca kroz osnovne i dopunske modele u koje se uključuju i zaposleni;
c)    Indvidualnim penzijskim osiguranjem.