Statističko zaključivanje

UVOD

Za opisivanje, upoznavanje, istaraživanje i analiziranje pojava koristimo specifičan naučni metod – statistiku Statistika je nauka koja se bavi prikupljanjem, grupisanjem, analizom i interpretacijom podataka. Statističko ispitivanje svodi na ispitivanje dela statističkog skupa koji se naziva uzorak. Cilj delimičnog ispitivanja na osnovu uzorka je ocenjivanje karakteristika statističkog skupa, provera tvrđenja o parametrima i raspodelama u osnovnom skupu i sl. Pod statističkim zaključivanjem se podrazumeva donošenje zaključaka o statističkom skupu na bazi posmatranja samo jednog, reprezentativnog, dela skupa.

STATISTIČKO ZAKLJUČIVANJE
Statističko zaključivanje obuhvata dve oblasti:

•    ocene nepoznatih parametara osnovnog skupa i
•    testiranje statističkih hipoteza o parametrima i raspodelama statističkog skupa.

Nepoznata vrednost parametra osnovnog skupa ocenjuje se na bazi podataka uzorka i rezultata je određena ocenjena vrednost ili interval vrednosti. Ako su poznate osobine osnovnog skupa tada se tačnost hipoteze proverava postupkom testiranja hipoteze na bazi uzorka.
Metode statističkog zaključivanja se uobičajeno dele na parametarske i neparametarske metode. U ovom radu obradićemo neparametarske metode statističkog zaključivanja jer traže ispunjenje strožih pretpostavki od neparametarskih metoda.
Obe oblasti zaključivanja zasnivaju se na određenim pretpostavkama o osobinama osnovnog skupa i rasporedima parametara uzorka. Pretpostavke o raporedima parametara uzorka zavise od veličine uzorka. Uzorci manji od 30 jedinica smatraju se malim, za njih važi teorija malih uzoraka i zasnivaju se na t-rasporedu, a uzorci veći od 30 jedinica smatraju se velikim i zasnivaju se na normalnom rasporedu.

I Izbor uzorka i tipovi uzoraka
Izbor jedinica u uzorak vrši se na dva osnovna načina:

•    Po metodu „kvota“ (namerni izbor), i
•    Po principu slučajnosti (slučajan izbor)

Osnovni skup može biti konačan i beskonačan. To razlikovanje obezbeđuje nezavisnost izbora njihovih jedinica. Nezavisnost izvlačenja podrazumeva da izbor bilo koje jedinice nema uticaj na verovatnoću izvlačenja sledeće, što nije slučaj kod konačnih skupova osim ako nije u pitanju veoma veliki skup. Kod malog skupa izbor jedinica se vrši sa ponavljanjem i verovatnoća izbora se indentifikuje sa izborom iz beskonačnog skupa. U statistici je razrađena tehnika slučajnog izbora iz konačnog skupa korišćenjem tablice slučajnih brojeva.
Slučajni uzorci se dele na dve grupe, prema tome da li se uzimaju iz osnovnog skupa sa ili bez ograničenja:

•    Prva grupa obuhvata proste slučajne uzorke a
•    Druga grupa obuhvata kontrolisane uzorke koji se dalje dele na: stratifikovane, višeetapne, sistematske i višefazne uzorke.