Uloga Centralne banke u monetarnom sistemu

UVOD

Monetarna politika je skup propisa, pravila, mjera i instrumenata kojima se u monetranoj sferi društvene reprodukcije reguliše novčana masa kao i cirkulacija novca u prometnim kanalima.
Monetarnom politikom kontroliše se ponuda novca od strane Centralnih banaka. Ona se sastoji od politike ograničavanja novčane ponude i politike ekspanzivne novčane ponude.
Činjenica je da stepen mobilisanosti kapitala mijenja efikasnost monetarne i fiskalne politike na jedinstvenom valutnom području. Efikasnost monetarne politike zavisi od brzine kojom se njeni impulsi prenose na svako pojedino tržište ali i o međusobnoj povezanosti finansijskih tržišta među članicama jedinstvenog valutnog područja.
Centralna banka može da obezbedi sprovođenje svojih funkcija uz pomoć instrumenata
monetarno – kreditnog regulisanja, od kojih se izdvajaju: eskontna stopa, obavezna rezerva, utvrđivanje minimalne rezerve likvidnosti, kupovina i prodaja hartija od vrijednosti, učešće u deviznim transakcijama, ograničenje plasmana i slično.
Monetarna politika svojim mjerama i instrumentima reguliše nivo, strukturu i dinamiku novčane mase kao i cirkulaciju novca u monetarnoj sferi društvene reprodukcije.
Monetarnom politikom obezbeđuje se optimalan odnos količine novca u opticaju i kvantitativnog karaktera društvenog proizvoda u okviru jedne nacionalne privrede. Ona se svodi na aktivnosti Centralne banke koje se odnose na emisiju i povlačenje novca iz opticaja u cilju obezbeđenja adekvatne količine novca u nekoj nacionalnoj privredi.
1. POJAM CENTARLNE BANKE

1.1. Nastanak i osnovne karakteristike

Glavna monetarna institucija i osnovni stožer bankarskog sistema svake zemlje jeste Centralna bankа. Kao osnovne karakteristike Centralne u odnosu na poslovne banke, mogu se navesti sledeće:
• emisija novčanica i kovanog novca i kontrola formiranja depozitnog novca
• regulisanje potencijala poslovnih banaka i usmjeravanje njihove kreditne
politike
• nadzor nad ukupnim poslovanjem banaka i drugih finansijskih organizacija
• velika uloga državnih organa u upravljanju
• neprofitna institucija
• nepostojanje direktnih odnosa sa domaćim nebankarskim sektorom
• dualna institucija
• ne postoji konkurentski odnos Centralne banke i poslovnih banaka .
1.2. Status, organizacija i upravljanje

Određeni stepen nezavisnosti Centralne banke jeste pretpostavka njene efikasnosti i ona zavisi od mnogo faktora:
• nezavisnost Centralne banke od državnih organa koja se manifestuje kroz njenu političku i ekonomsku nezavisnost
• nezavisnost članova organa upravljanja Centralnom bankom je veća ukoliko
se oni imenuju na duži rok i teško se mogu smjeniti
• pravni status banke, odnosno nezavisnost Centralne banke je veća ukolikoje teže vršiti izmjene zakonskih propisa kojima se reguliše prava i obaveze Centralne banke.