Tarifa u prevozu putnika

1.UVOD
Tarifa je dokument (akt, sveska) nekog transportnog privrednog društva, u kome su propisane cijene prevoznih usluga (prevoznina i prateće usluge) koje prevoznik naplaćuje ili može da naplati od korisnika prevoza. U suštini, to je skup izračunatih vozarina za različite vrste usluga koje pruža davaoc usluge u oblasti transporta, pretovara i skladištenja pod određenim uslovima.

Za proces formiranja i primjenu transportni i špediterskih tarifa vezani su različiti pojmovi kao što su: tarifni sistem, politika, tehnika, udaljenost, razred, stav, valuta, sjecište i dr. Tarifski sistem predstavlja sistemski uređen skup propisa i cijena određenih usluga. Teorija tarifa i praktična primjena pojedinih načela pokazuju da se može govoriti o pet vrsta tarifnih sistema:
• prirodni tarifni sistem,
• ekonomsko-politički tarifni sistem,
• državni tarifni sistem,
• historijski ili mješoviti tarifni sistem,
• tržišno orijentisan tarifni sistem.
U gradskom javnom prevozu mogu biti primjenjena tri tarifna sistema:
1. jedinstven,
2. zonski, i
3. relacijski.

U radu je razrađena tema tarifa, tarifnog sistema u putničkom prevozu, sistema karata I sistema naplate. Navedeni su konkretni primjeri izračunavanja zonskog tarifnog sistema, relacijskog tarifnog sistema, te određena tarifna načela.
2. TARIFE I TARIFNI SISTEM

Tarifa je dokument (akt, sveska) nekog transportnog privrednog društva, u kome su propisane cijene prevoznih usluga (prevoznina i prateće usluge) koje prevoznik naplaćuje ili može da naplati od korisnika prevoza. U suštini, to je skup izračunatih vozarina za različite vrste usluga koje pruža davaoc usluge u oblasti transporta, pretovara i skladištenja pod određenim uslovima.

Osnovni ciljevi i zahtjevi prilikom izbora i projektovanja tarifnog sistema je precizno definisanje modela za određivanje cijena po strukturama karata i strukturi korisnika. Osnovni ciljevi, zahtjevi i ograničenja koje treba uzeti u obzir u projektovanju tarifnog sistema su:
• definisanje održive dugoročne tarifne politike na nivou grada,
• tarifni sistem treba biti usaglašen sa politikom finansiranja i tarifnom politikom, sistemom karata i tehnologijom sistema naplate,
• obezbjeđenje višeg nivoa prihoda cjeline sistema,
• obezbjeđenje principa jednakosti pristupa prema svim korisnicima,
• obezbjeđenje strukture karata u skladu sa realnim potrebama korisnika,
• obezbjeđenje jednostavnosti i lake prihvatljivosti tarifnog sistema za prosječnog korisnika (lakoća korišćenja),
• zadržavanje pozitivnih postojećih navika korisnika,
• tarifni sistem treba da podržati izvorno – ciljna kretanja korisnika,
• povećanje učešća mjesečnih pretplatnih karata u strukturi karata,
• usklađenost sa mrežom linija i stajalištima velike direktne izmene putnika,
• obezbjeđenje transparentnosti u načinu formiranja cijena usluga,
• nivo cijena transpornih usluga treba da omogući pravednu socijalnu politiku na nivou viših sistema (prije svega grada),
• postiznje visokog stepena tarifne integracije (obezbjeđenje integracije tarifnog sistema i naplate usluga u cjelini sistema),
• obezbjediti uslove za upravljanje mobilnošću stanovnika grada kroz održivu tarifnu politiku,
• povećanje nivoa kvaliteta transportne usluge,
• povećanje atraktivnosti cjeline sistema javnog gradskog transporta putnika,
• obezbijediti uslove za adaptivnost tarifnog sistema.