Viljuškar

 
1. Uvod

Jedan od najznačajnijih delova pri tansportu i skladištenju robe su njen utovar i istovar. Za utovar, istovar i transport robe unutar skladišta najčešće se koriste viljuškari. Služe za transport većih komadnih tereta, manjih komadnih tereta na paletama i rasutog tereta u sanducima ili korpama. Osnovno obeležje je uređaj u obliku rama za podizanje (slaganje) tereta po visini. Duž rama za podizanje i spuštanje tereta kreće se zahvatni uređaj u obliku viljuške po kojoj je viljuškar i dobio ime. Smatra se da se danas nalazi u eksploataciji nekoliko miliona viljuškara. Prema Industrial truck association u SAD je u funkciji 855.900 viljuškara.
Viljuškari su motorna industrijska vozila koja se koriste za podizanje i transport materijala. Savremeni viljuškar razvijen je tokom dvadesetih godina od strane raznih kompanija uključujući Clark i Yale & Towne Manufactoring. Viljuškari su od tada postali nezamenjiv deo opreme u proizvodnim pogonima i skladištima.

Slika 1. – Viljuškari

2. Osnovni sklopovi i podsklopovi

U slučaju viljuškara uspelo se da se pomoću jednog sredstva objedine manipulativne i transportne aktivnosti. Primarna funkcija je manipulacija, a transportna je sekundarna. Cilj je da se pri njihovom radu ostvari što više operacija raznih rukovanja teretom, uz što manje angažovanje na funkciji samog transporta.
Kovencionalna konstrukcija viljuškara je primarno prilagođena za rad sa kompaktnim jedinicama u obliku palete ili kontejnera. Viljuška nije jedini oblik zahvatnog uređaja koji se koristi u viljuškarskoj tehnici, a pored viljuške koristi se čitav niz različitih oblika zahvatnih naprava koje su prilagođene različitim oblicima tereta i zadataka (transport cevi, rolni, buradi itd.).
Prema konstrukciji motorni viljuškari mogu biti:
1. čeoni (zahvataju teret frontalno, čeonom stranom vozila tako da je prilikom kretanja teret ispred tela viljuškara i oni su najzastupljeniji),
2. bočni (zahvataju teret sa jedne od svojih bočnih strana i koristi se za transport dugačkih tereta gde je uzdužna osa tereta paralelna sa uzdužnom osom viljuškara),
3. kontejnerski (služe za prenos kontejnera unutar luka i skladišta, i svoj teret zahvataju svojom čeonom stranom),
4. sa horizontalnim pomeranjem viljuške u pravcu horizontalne ose,
5. četvorostrani (mogu se kretati napred, nazad, levo i desno bez potrebe za manevarskim prostorom. Pravac menjaju rotiranjem svojih točkova).

U poslednje vreme se kao kriterijum za podelu viljuškara prema konstrukciji koristi položaj tereta u odnosu na bazu viljuškara. U odnosu na ovaj kriterijum razlikuju se sledeće vrste viljuškara:
1. viljuškari sa slobodno nošenim teretom,
2. viljuškari sa težištem tereta unutar baze viljuškara,
3. hibridni viljuškari treće generacije,
4. viljuškari za rad u visokoregalnim skladištima.

Viljuškare sa slobodno nošenim teretom čini grupa čeonih viljuškara.
U grupu viljuškara sa težištem tereta unutar baze viljuškara spadaju viljuškari sa horizontalnim pomeranjem viljuške u pravcu horizontalne ose.
Hibridni viljuškari treće generacije su poznati kao viljuškari sa okretnom glavom. Kod ovih viljuškara viljuške se pomeraju tako da je moguće zahvatanje sa leve i desne strane bez okretanja samog viljuškara.

 Nosivost viljuškara