Kriminalistika i način vršenja poslova resora javne bezbednosti

KRIMINALISTIČKA TAKTIKA

POJAM I VRSTE KRIMINALITETA

O samom kriminalitetu postoje brojne definicije, zavisno od toga sa kojeg stanovišta se kriminalitet posmatra i odredjuje: pravnog, sociološkog, političkog i sl. Najprihvatljivija je definicija prema kojoj kriminalitet kao negativna društvena pojava predstavlja skup aktivnosti jednog lica ili grupe ljudi u odredjenom vremenskom periodu, koji su u suprotnosti sa pravnim propisima i normama ponašanja a čije nepoštovanje i kršenje povlači odgovarajuću krivičnu sankciju, čija vrsta i visina zavisi od stepena društvene opasnosti. U širem smislu pod kriminalitetom se često podrazumeva ASOCIJALNO – ne društveno odnosno ANTISOCIJALNO ponašanje.
Asocijalno ponašanje bi bilo ono, koje odredjeno društvo smatra nemoralnim, nepoželjnim ili neprilagodjenim sebi samom kao što je alkoholizam, narkomanija, skitničenje, prostitucija, kocka i sl. Antisocijalno ponašanje je ponašanje protivno društvu, tj. Zakonskoj normi.

POJAM I PODELA KRIMINALITETA

Kriminalitet se često deli na: lakši i teži. U lakši kriminalitet ubrajaju se krivična dela (KD u daljem tekstu) manje društvene opasnosti pa čak i prekršaji. Postoji i tzv. skriveni ili latentni kriminalitet čija je posledica pritajena za razliku od KD sa vidljivom posledicom. Prema tome skriveni kriminalitet postoji faktički a ne i pravno – TAMNA BROJKA kriminaliteta.
Imamo podelu na klasični i politički kriminalitet, u istu podelu spada i privredni kriminalitet, koji ima karakteristike i klasičnih i političkih delikata.
Prema nosiocima, kriminalitet se može podeliti na: kriminalitet povratnika, maloletnički kriminalitet, profesionalni kriminalitet i dr.
Sa aspekta i područja koje obuhvata može se podeliti na kriminalitet DPZ, kriminalitet Opštine, kriminalitet Republike, unutrašnji kriminalitet, medjunarodni kriminalitet, kriminalitet belog okovratnika, kompjuterski kriminalitet, i dr.
Sa stanovišta pravnog aspekta kriminalitet je pojam kojim se označava skup svih vrsta društveno negativnih i pravnim propisima zabranjenih ponašanja kojima se narušava pravni poredak države, a takva ponašanja su u krivičnim zakonima predvidjena kao inkriminisana tj. zabranjena.

OSNOVNA NAČELA KRIMINALISTIKE

NAČELO ZAKONITOSTI – Znači da se organi kojima je društvo poverilo zadatke u suzbijanju kriminaliteta moraju strogo i dosledno pridržavati pozitivnih zakonskih propisa kada rade na sprečavanju, otkrivanju i rasvetljavanju KD; Ustava Republike Srbije, ZKP-a, KZ-a, Zakona o unutrašnjim poslovima. Povredom ovog načela mogu biti ugrožena osnovna ljudska prava i slobode utvrdjene Ustavom i Zakonskim propisima, zbog čega je bitno njegovo poštovanje.
NAČELO ISTINE – Prilikom rasvetljavanja KD i otkrivanja njegovih učinilaca, kao i prilikom obezbedjenja, prikupljanja i izvodjenja dokaza, svi organi krivičnog postupka dužni su da istinito i u potpunosti utvrde činjenično stanje kako bi se u krivičnom postupku donela što objektivnija odluka.
NAČELO OBJEKTIVNOSTI – Podrazumeva da utvrdjivanje istine i pristup rasvetljavanju KD bude oslobodjen subjektivizma i pristrasnosti, sujetnog postupanja i sličnih stavova koji mogu veoma negativno uticati na konačan ishod u krivičnom postupku odnosno da dovedu do nepravilnog i nezakonitog rešenja . Kriminalista od samog početka rada, u konkretnom slučaju mora da bude staložen, odmeren, ispravan i pravedan prema ljudima čiju delatnost i ponašanje istražuje. Ne bi smeo da unosi u sopstveni rad ništa subjektivnog i ličnog.
NAČELO OPERATIVNOSTI I BRZINE – Uspeh u rasvetljavanju KD, otkrivanju i hvatanju njegovog učinioca u velikoj meri zavisi od blagovremenosti postupanja. Ovo načelo se ispoljava u brzom, efikasnom i smišljenom postupanju uvek kada za to prema faktičkoj situaciji postoji operativna potreba. To su najčešće oni dogadjaji i pojave koje u sebi sadrže elemente KD. Pozitivne efekte načela brzine treba razlikovati od brzopletosti. Ovo načelo je značajno tokom celog postupka, a naročito kod obezbedjenja lica mesta, potražne delatnosti, izlaska na lice mesta, korišćenja službenih pasa i sl.