Trajna tkiva

UVOD
Tkiva su skupovi ćelija koje imaju isto porjeklo, obavljaju istu funkciju i imaju sličnu građu. Od kada je ustanovljena celularna organizacija biljaka i postojanje tkiva kod njih, počelo se sa klasifikovanjem biljnih tkiva.
Osnove klasifikacije biljnih tkiva su date još u 17. vijeku, kada je celularnu građu biljaka ustanovio Robert Huk. Istraživanja građe različitih biljnih ćelija i organa, koja su sproveli Malpigi i Gru, dovela su do zaključaka o jedinstvenom planu građe biljne ćelije. Shvativšii da se organi biljaka sastoje od međusobno isprepletanih elemenata koji podsjećaju na tkanje, Gru je predložio naziv „tkivo”, i tvrdio da svi biljni organi imaju određenu i za njih tipičnu građu. 1807. godine Link je podijelio ćelije na parenhimske i prozenhimske. Parenhimske ćelije su loptaste, izodijametrične ili blago prizmatične, dok su prozenhimske ćelije više-manje izdužene. Tkiva sa ovakvim ćelijama se otad nazivaju parenhim, odnosno prozenhim.
Van Tigem (1839-1914) je podijelio tkiva na živa i mrtva, ali ova podjela je jako uslovna, s obzirom na to da su i mrtva tkiva u početku građena od živih ćelija. Saks (1832-1897) je razlikovao pokrovna, provodna i osnovna tkiva. Njegova klasifikacija je i danas prisutna među istraživačima. Nedostatak ove klasifikacije je, između ostalog, i u tome, što provodna i osnovna tkiva čine veoma raznovrsne ćelije. Možda je najsrećnije riješio slične probleme u klasifikaciji biljnih tkiva krajem 19. vijeka Haberlant – on je tkivom nazvao „jedinstvenu grupu ćelija, koje se karakterišu jednim ili sa nekoliko sličnih osobina (morfoloških, fizioloških, topografskih, zajedničkim ontogenetskim porijeklom)”. Svaka od ovih osobina može se koristiti kao osnov podjele tkiva, mada se najkompletnijom podjelom smatra ona koja za osnovu ima fiziološko-anatomske osobine ćelija tkiva.

2.TRAJNA TKIVA

Trajna tkiva su izgrađena od ćelija koje obavljaju određenu funkciju. Trajna tkiva se odlikuju time što u normalnim slučajevima kod njih nema ćelijskih dioba. Neka od trajnih tkiva mogu ponovo steći sposobnost diobe i na taj način od njih nastaju sekundarni meristemi. Meristemske ćelije rastu, izdužuju se i diferenciraju u ćelije trajnih tkiva. Diferencirana ćelija je ona ćelija koja ima određeni oblik, veličinu i obavlja određenu funkciju. Često su ćelije trajnih tkiva mrtve i tada obično sadrže vodu ili vazduh. Razlikuju se primarna i sekundarna trajna tkiva. Primarna trajna tkiva nastaju neposredno iz prameristema , dok sekundarna trajna tkiva nastaju radom sekundarnih meristema. Potpuno diferencirane ćelije trajnih tkiva su skoro uvjek veće od meristemskih , imaju relativno manje protoplazme, a veće vakuole . Ćelije trajnih tkiva su često mrtve  i tada obićno sadrže vodu ili vazduh. Primarna i sekundarna trajna tkiva često se sastoje iz istovrsnih elemenata. Tako da u većini slučajeva nema potrebe da se pravi neka histološka razlika pri opisu raznih vrsta tkiva bez obzira da li su primarna ili sekundarna.

Trajna tkiva se mogu raščlaniti na pet sistema :

1. Sistem parenhimskih (osnovnih) tkiva
2. Sistem kožnih tkiva
3. Sistem mehaničkih tkiva
4. Sistem provodnih tkiva
5. Sistem tkiva za lučenje

2.1.Sistem parenhimskih tkiva

Parenhimske ćelije su prosta trajna tkiva izgrađena od jedne vrste ćelija. Ova tkiva često čine osnovnu masu organa viših biljaka. Mnogoćelijske niže organizacije sastavljene su samo od parenhimskih ćelija. Ova tkiva su nosioci važnih fizioloških funkcija. U njima se vrši fotosinteza, rezervisanje materija, Preko njih se primaju materije. Parenhimske ćelije su žive, obično izodijametričnog oblika, imaju tanke i elastične ćelijske zidove i izgrađene su uglavnom od celuloze. Među ovim ćelijama su veoma česti sitniji ili krupniji intercelulari, a takođe se nalaze i idioblasti. Histološki su naj bliže embrionalnim ćelijama. Zbog toga su parenhimska tkiva naj manje diferencirana tkiva, pa je otuda i naj češći slučaj da sekundarni meristemi postaju uglavnom dediferenciranjem ćelija parenhimskih tkiva.