Metodika rada sa decom sa posebnim potrebama

Deca sa posebnim potrebama

Deca sa posebnim potrebama su deca koja se ne uklapaju u postavljene obrasce ponašanja i koja ispoljavaju neki od oblika teškoća u savladavanju vaspitno-obrazovnih zadataka.Dete sa svojim problemom postaje i samo problem i ukoliko se ne prepoznaju uzroci i ne pronađu adekvatna sredstva za prevazilaženje,ostaje usmljeno da se bori samo sa sobom,ali i sa okolinom koja opterećena različitim predrasudama,formira stav isključivanja takve osobe iz svog okruženja.Problem je stanje koje narušava kontinuitet procesa u individui ili u grupi.Problemi sa kojima se nastavnik najčešće suočava sa poremećaji ponošanja,problemi u odnosima da drugim osobama,emocionalni konflikti,problemi u učenju i savladavanju školskih veština,problemi etičkog postupanja,problemi seksualne neprilagođenosti,problemi uzrokovani organskim oštećenjima organa,sistema organa ili dela organa,zatim sa problemima neprilagođenosti okolini,problemima kulturološke prirode,pa čak i sa indikacijama početnih psihoza.Problemi koji se pojavljuju usled organskih ili funkcionalnih oštećenja ili nedostataka organa ili dela organa,prouzrokuju daleko složenije posledice na sve aspekte razvoja ličnosti,i zahtevaju kompleksnu podršku i pomoć ne samo porodice i nastavnika,već i stručnjaka različitih profila,kao i društva u celini.Primarni nedostatak uslovljava nastanak sekundarnih posledica koje su u većini slučajeva teže i komplikovanije od samog primarnog oštećenja,jer će iskustvo ometenog deteta biti siroomašnije s obzirom na to da će i njegove mogućnostiza učenje biti manje u odnosu na neometene vršnjake.Razvojna odstupanja predstavljaju opšta ili pojedinačna odstupanja u obliku usporenog ili ubrzanog emocionalnog,saznajnog i socijalnog razvoja koja se pojavljuju i traju od rođenja ili ranog detinjstva.
Deca sa posebnim potrebama su deca kojoj je potrebna posebna društvena podrška kako bi dosegla ili održala odgovarajući nivo fizičkog,intelektualnog,emocionalnog i socijalnog razvoja.To je široka kategorija koja obuhvata decu sa telesnom,mentalnom i senzornom ometenošću,ali i decu sa poremećajim ponašanja,decu sa teškim hroničnim oboljenjima,decu na dugotrajnom ili kućnom lečenju,decu iz kulturnih ili socijalno depriviranih sredina,decu bez roditeljskog starenja,ometenu ratom i drugim nepogodama,izbeglu,raseljenu i zlostavljanu decu,kao i darovitu decu.
To su deca sa senzornim, fizičkim i telesnim oštećenjima (invalidi, retardirani, hendikepirani…)deca sa smetnjama u razvoju (deca sa razvojnim teškoćama, ometena deca),deca pripadnika marginalnih grupa. Talentovana deca (nadareni) , deca koja doživljavaju prepreke učenju i socijalnoj participaciji. Deca koja doživljavaju trajne ili povremene teškoće u školi, nedostaje im motivacija za učenje, završavaju samo jedan ili dva razreda, ponavljaju razrede, moraju da rade, žive u teškoj bedi ili pate od hronične neuhranjenosti,žrtve su rata i oružanih konflikata, ili jednostavno ne idu u školu, iz bilo kog razloga…

Odredjenje invalidnosti,ometenosti,hendikepa,razvojni poremecaj

Invalidnost ima više definicija. Najčešće se ističe da je to stanje koje proizlazi iz gubitka ili redukcije sposobnosti da se izvrše očekivane ili specijalno definisane aktivnosti socijalnih uloga u jednom dužem vremenskom periodu, zbog hronične bolesti ili oštećenja. Prema savremenim shvatanjima invalidno lice definiše se kao osoba koja značajno ili potpuno nema sposobnosti vida, sluha, lokomotornih radnji, ili ima intelektualnu insuficijenciju. Te nesposobnosti suštinski onemogućavaju invalidne osobe u razvijanju socijalne komunikacije što značajno utiče na njihovu participaciju u mnogim segmentima života. Zbog toga postoji veoma osmišljen pokret za smanjenje psiholoških, socijalnih i svih drugih prepreka koji ometaju invalidne osobe da ostvare one sposobnosti kojima raspolažu i koje, njihovim ispunjenjem mogu ostvariti značajne lične i socijalne uspehe.Disabilitet je privremeno ili permanentno smanjenje funkcija. Nemogućnost da se izvedu određene aktivnosti koje većina ljudi može da izvede, često kao rezultat fizičkog ili mentalnog stanja.

Ometenost (disability) je gubitak ili ograničenje aktivnosti za učestvovanje u društvu na istom nivou sa drugima zbog socijalnih ili prirodnih prepreka.

Klasifikacije: Podela psihoterapijskih intervencija na:

1. Intervencione metode usmerene na osobu oštećenog sluha (bihejvioralna terapija, terapija igrom, terapija plesom,art terapija itd.)
2. Intervencione metode usmerene na okolinu osobe oštećenog sluha (grupna psihoterapija roditelja dece sa slušnom ometenošću, porodična terapija)

Klasifikacija slušnih oštećenja prema kriterijumu učešća psihičkog faktora :

1. simuliranje slušnog oštećenja (svesno obmanjivanje a sluh intaktan)
2. funkcionalno sluš.oštećenje ( sluš. deficit + psihogeno bojenje )
3. Klasična psihogena gluvoća (npr. histerična gluvoća gde nema organskog deficita već delovanje nesvesnih činilaca)

 
Teorijski modeli:Medicinski model ometenosti- Medicinski model ometenosti
Tretira ometenost kao karakteristiku osobe koja je izazvana bolešću ili traumom i koja traži medicinsko zbrinjavanje u formi individualnog tretmana od strane profesionalaca, najčešće medicinske struke.Terminologija: defekt, oštećenje, invaliditet.

Socijalni model ometenosti

Tretira ometenost kao socijalno kreiran problem a ne kao problem pojedinca i karakteristiku individue. Pojam ometenosti fokusira na neadekvatnu okolinu i nepodešeno društveno okruženje posebnim potrebama osobe sa ometenošću. Intervencija:politika,uklanjanje barijera itd.Terminologija: ometenost, netipičnost, osobe sa ometenošću.

Psihološki model ometenosti

U fokusu je celokupna LIČNOST osobe saometenošću i njeno iskustvo pod uticajem ometenosti. Emocionalno (self koncept) socijalno, kognitivno i konativno funkcionisanje .Premešta akcenat sa prilagođavanja okruženju (“koristan član društva”) na ličnu psihološku dobrobit, ličnu sreću zadovoljstvo sobom i svojim životom, smiso života.Psihološka intervencija: psihoterapijske tehnike orjentisane na ličnost ali i na porodicu i okruž.Terminologija: hendikep

Bio-psiho-socijalni model ometenosti

U njemu su integrisana i sintetisana sva tri pristupa : pristup medicinskoj patologiji organizma i njenim posledicama na psihološkom planu (ličnost), ali i pristup podešavanju socijalnog okruženja posebnim potrebama osobe sa ometenošću;

Nagijev model ometenosti

Aktivna patologija koju karakteriše prekid ili poremećaj normalnih procesa u organizmu i njegova težnja da se ponovo uspostavi normalno funkcionisanje Oštećenje (impairment)anatomske, fiziološke mentalne i emocionalne abnormalnosti. Funkcionalno ograničenje u izvršavanju aktivnosti. Ometenost (disability)je ograničenje u vršenju socijalnih uloga

Model slušne ometenosti V.Radoman

Oštećenje auditivnog aparata, Ograničenje u komunikaciju, Ograničena društvena, participacija, Psihološke posledice, Socijalne barijere.