Psihologija stvaralaštva

ISTORIJA POJMA STVARALAŠTVA
Kreativni potencijal kao osnova stavralaštva inherentno je svojstvo svakog pojedinca,  osnov je kulture i celokupne ljudske delatnosti. Stvaralaštvo se uglavnom odnosi  na procese umetničkog stvaranja i umetnička dela kao krajnje rezultate tog procesa. U različitim kulturama i istorijskim epohama ovom delu ljudske prirode različito se pristupalo.
U ranim periodima razvoja civilizacije sposobnost kreacije pripisivala se uglavnom mitskim bićima i natprirodnim pojavama, odnosno faktorima koji su spolji u odnosu na čoveka. Ovakvo shvatanje objašnjava se niskim stepenom razvoja nauke i malom kumulacijom znanja što je uslovilo visok nivo nerazumevanja pojava koje se odigravaju u prirodi, i šire, u kosmosu.
Tako su tako još stari Grci i  Rimljani, i pored razvoja različitih filozofskih disciplina i teorije umetnosti, smatrali kako se izvor inspiracije može tražiti isključivo u muzama i određenim božanstvima, dok je čovek samo primalac i izvršitelj njihovih zamisli. Tokom srednjeg veka i hrišćanske dominacije u svim oblastima života, svojstvo kreacije pripisivano je isključivo Bogu, sve dok se u periodu renesanse akcenat konačno nije postavio na čoveka kao osnovnog nosioca kreativnosti.
Tek sa razvojem moderne nauke u XVIII veku, počinje se i sa proučavanjima ljudske kreativnsti i faktora koji utiču na njen razvoj. Prva istraživanja kreativnosti uglavnom su se zasnivala na introspektivnoj analizi tog procesa od strane samih stvaralaca. U ranom periodu razvoja teorijskog i metodološkog okvira za naučno proučavanje stvaralaštva, početkom XX veka, nastaje i prvi teorijski model koji objašnjava tok kreativnog stvaranja i to u pet faza. Međutim, kao formali početak teorijskog proučavanja kreativnosti uzima se rad DŽ.P. Gilforada i Američkog društva psihologa, koji su u svrhu ovih istraživanja koristili psihometrijske testove, što je izazvalo brojne kontroverze među naučnicima koji su smatrali primenu kvantitativnih metoda neprimerenom za istraživanje ovako kompleksnog fenomena.
U modernoj psihologiji dominantni pristupi o ovom procesu su kognitivno-  bihejvioristički, koji se temelji na predpostavkama proverljivosti istraživačkih rezultata i uvažava uticaje kako okoline, tako i biološke osnove ljudskog centralnog nervnog sistema. Druga struja je humanistička škola,  koji  kreativnost smatra urođenim svojstvom čoveka  i njegove potrebe za stalnim rastom i razvojem. Međutim, potpuno razumevanje fenomena stvaralaštva moguće je samo primenom višedimenzionalnog i interdisciplinarnog pristupa.

Ključne reči: stvaralaštvo, kultura, društvo, kreativnost, nauka,

Moje mišljenje je da su orginalnost i kreativnost unutrašnje svojstvo svake pojedinačne individue, ali da njihov razvoj zavisi i od određenih faktora koji su spoljnji u odnosu na nju. Od unutrašnjih faktora istako bih inteligenciju, radoznalost i određene crte ličnosti, a od spoljašnjih delovanje šireg društvenog okruženja, porodice i obrazovanog sistema. Naučni pristup ovoj pojavi trebalo bi da obuhvati saznanja iz svih oblasti koje se bave  proučavanjem ovih faktora.