Zaštita bilja

Trulež plodova voćaka
Uklanjanje i orezivanje sasušenih i obolelih grana i grančica i njihovo spaljivanje, kao i sakupljanje zaraženih, mumificiranih i crvljivih plodova, utiče na smanjenje infekcionog materijala i predstavlja jednu od preventivnih mera zaštite.
Izazivači truleži plodova voćaka su parazitne gljive iz roda Sclerotinia i to: Sclerotinia fructigena (Monilinia fructigena) na jabučastom voću, S. laxa (M. laxa) na koštičavom voću, S. Cydoniae na dunji i S. Mespili na mušmuli. Navedene vrste parazita izazivaju raznovrsna oboljenja koja voćarskoj proizvodnji svake godine nanose ogromne gubitke, jer sve vrste voćaka u većoj ili manjoj meri pate od ove bolesti.
Bolest se javlja na svim zeljastim delovima voćaka: lišću, cvetovima, plodovima, granama i grančicama. Najveće štete trpe cvetovi i plodovi.Cvetovi mogu biti zaraženi odmah po oslobađanju iz pupoljaka a i za vreme cvetanja. Prvo su zahvaćeni prašnici i krunični listići, a potom i čitav cvet koji se suši dobijajući mrkosmeđu boju. Na izumrlim cvetovima, ako je vreme vlažno, obrazuju se pepeljaste gomilice od sporonosnih tvorevina parazita.
Sa cvetova zaraza se prenosi na grane i grančice, one se suše, a kao posledica njihovog sušenja nastaje sušenje i izumiranje lišća na njima. Ova pojava je najčešće prisutna kod višanja i kajsija.
Najveće štete nastaju na plodovima. Oni mogu biti zaraženi od trenutka zametanja do potpune zrelosti i berbe, pa i kasnije za vreme čuvanja plodova u uslovima skladišta. Zaraza mladih plodova, po pravilu nastaje preko prašnika, ali se kasnije može ostvariti i preko pokožice ako je ova na bilo koji način oštećena.
Na mestima zraze (prodora parazita) kao prvi znak oboljenja menja se boja. Javljaju se glatke, kružne, mrke pege koje se obično šire koncentrično. U u slovima povećane vlažnosti i povišene temperature zaraza se brzo širi i plodovi su za kratko vreme u celosti zahvaćeni. Zaraženi mladi plodovi venu, suše se, smežuravaju i na kraju postepeno pocrne. Većinom ne otpadaju već ostaju na granama i grančicama i kao takvi mogu se održati i nekoliko godina. Zbog toga se zovu mumificirani plodovi. Oni obično konzerviraju parazita i tako ga čuvaju preko zime do naredne vegetacije. Razvijene plodove, naročito ako su oštećeni u periodu zrenja pred berbu, vrlo brzo napadaju paraziti. Na njima se, u okviru pega, pojavljuju beličaste do sivopepeljaste gomilice raspoređene u koncentričnim krugovima. To su sporonosne tvorevine parazita, konidiofore sa konidijama.
U mumificiranim plodovima paraziti se održavaju u vidu micelije. Takvi plodovi prožeti hifama micelije zovu se strome. One u toku svakog proleća stvaraju pepeljaste gomilice od konidiofora i konidija parazita. Konidije su odgovorne za širenje novih (sekundarnih) zaraza u toku vegetacije.
Konidijski stadijum se zove Monilinija. Pored stroma i konidija u ciklusu razvoja javljaju javljaju se i apotecije. One u našim klimatskim uslovima retko nastaju. U slučaju pojave obično su u većem broju. Na njima nastaju askusi sa askosporama. Askospore izazivaju primarne zaraze.Uklanjanje i orezivanje sasušenih i obolelih grana i grančica i njihovo spaljivanje, kao i sakupljanje zaraženih, mumificiranih i crvljivih plodova, utiče na smanjenje infekcionog materijala i predstavlja jednu od preventivnih mera zaštite. Zimsko prskanje voćaka i prskanje pred otvaranje cvetova i pred precvetavanje, koje se izvodi kao redovna mera zaštite protiv drugih parazita i štetočina doprinose sprečavanju pojave ove bolesti. U toku vegetacije dodatno se tretiraju biljke, posebno u slučaju povećane crvljivosti, pojave grada ili olujnih vetrova koji oštećuju pokožicu ploda i time stvaraju uslove za nastanak zaraze. Za prskanje se mogu koristiti preparati na bazi bakra, sumpora, kao i organsko-sintetički fungicidi. Najčešće upotrebljavani fungicidi za tretiranje protiv monilije su Ronilan, Saprol, Galovit, Benomil, Benlate i dr.