Zasnivanje radnog odnosa

Oblast rada i zapošljavanja u svakoj pravno uređenoj državi predstavlja oblast koja se može smatrati jednim od temelja za egzistenciju te države, iz razloga što je ljudski rad, kao svrsishodna delatnost koja je karakteristična samo za čoveka, osnov opstanka ljudske vrste na zemlji, bez obzira o načinu i obliku organizovanja društvene zajednice kroz istoriju.

S toga sve države nastoje da ovu oblast normativno i u potpunosti urede na način kojim će se poštovati dostignuti standardi međunarodne zajednice, oličene u Međunarodnoj organizaciji rada. O bitnosti i značaju normativnog uređenja ove oblasti govori činjenica da su prava radnika iz oblasti rada i zapošljavanja, u načelu, uređena i Ustavom kao najvišim pravnim aktom države, s tim da je njihovo bliže regulisanje utvrđeno odgovarajućim zakonima, kolektivnim ugovorima (opštim, posebnim i pojedinačnim) i podzakonskim aktima poslodavca.

Radni odnos različito se definisao kroz istoriju, a neko vreme je čak bio poistovećen sa ugovorom o radu, koji je zapravo pravni osnov njegovog nastanka. Može se reći da je radni odnos „u najširem smislu, odnos između ljudi u procesu rada sa odgovarajućom nadgradnjom.“
Zasnivanje radnog odnosa je potreba poslodavca da angažuje određeni rad i potreba izvršioca tog rada da radi u nekom institucionalnom obliku, najčešće u radnom odnosu.

Smatra se da se zasnivanjem radnih odnosa angažuje najveća količina društvenog raspoloživog rada, pa samim tim to ima veliki društveno-ekonomski i pravni značaj. Akt zasnivanja radnog odnosa uređen je konvencijama i preporukama Međunarodne organizacije rada, kao i zakonima, kolektvinim ugovorima, opštim akima i samim ugovorom o radu.

Ova faza je prelazna i ona na određeni način predstavlja svojevrstan kontinuitet koncepta radnih odnosa iz prethodnog radnog zakonodavtstva i prelazak na svrsishodan koncept radnih odnosa, što drugim riječima znači da ova faza predstavlja fazu prelaza prethodnog i novog, radnog zakonodavtva u nastanku.

Ovde je bitno istaći i ulogu državne intervencije u radne odnose, čiji se značaj ogleda u tome da je država vremenom definisala formu i sadržaj ugovora o radu, propisujući obavezne elemente ugovora o radu, čime su se u krajnjoj liniji štitili interesi radnika. U ovom definisanju obaveznih elemenata ugovora o radu ne treba zaboraviti ni ulogu sindikata, kao organizacije koja je kroz kolektivno pregovaranje sa poslodavcima štitila interese radnika. Zakon o radu precizno uređuje odnos između zakona i ugovora o radu kao odnos usklađenosti ugovora o radu sa zakonom.