Društvo i kultura

Uvod
“Kultura predstavlja celovit sistem koji obuhvata znanja, verovanja, umetnost, moral, pravo običaJe i sve druge sposobnosti i navike koje je čovek stekao kao član društva” Eduard Tajlor.
Uslovno pojam kulture obuhvata: čovekovo svesno i plansko preobražavanje
prirode, ali i stvraranje duhovnih vrednosti kojima se potvrđuje njegov specifičan položaj u svetu. U nastajanju simboličkih tvorevina u Jeziku i verovanjima, u umetnosti i vrednostima u čestvuje celokupna čovekova priroda i svesna, racionalna sposobnost, sposobnost planskog menjanja sveta, ali ništa manje i njegove emocije, čula, imaginacija, najzad i čovekova nesvesna psiha. Ova višestrana sposobnost čoveka dolazi do izražaja već pri pravljenju oruđa u tzv. materijalnoj sferi.
Društvo se može definisati kao celokupnost odnosa ljudi prema prirodi i međusobnih odnosa ljudi. Što se tiče odnosa ljudi prema prirodi, on je jedinstven. NJegova suština je u kontinuiranom nastojanju ljudi da prirodu potčine sebi. Što se tiče odnosa između ljudi, on je mnogo složeniji i obuhvatl svs odnose među ljudima, od onih manje složenih i manje bitnih, do veoma složenih i naJbitnijih. Među njima su i najsloženiji i najbitniji za razumevanje društva proizvodni odnosi. Pojedinačne, emocionalne i intelektualne veze među ljudima rezultat su njihovih pojedinačnih volja, ali odnosi u koJe stupaju živeći u naciji, naselju ili porodici su nužni, s obzirom na objektivnost ovih delova društvene stvarnosti.

1. Društvena osnova

Društvena osnova ima ekonomski karakter i sastoji se iz proizvodnih snaga i proizvodnih odnosa, koji se zajedničkim imenom zovu način proizvodnje. U širem smislu, društvena osnova obuhvata i proizvodnju ljudi, geografske faktore i ostatke prethodnog načina proizvodnje. Proizvodne snage sačinjavaju sredstva za proizvodnju i čovek sa svojim sposobnostima. Proizvodni odnosi su odnosi u koje ljudi stupaju u procesu proizvodnje. Društvo je grupa ljudi koji žive ili rade zajedno. Ima više različitih upotreba ovog pojma. Obično se odnosi na grupu ljudi koji zajedno žive u uređensu zajednici. Društvene nauke koriste pojam društvo da označe grupu ljudi koji formiraju polu-otvoreni (ili polu-zatvoreni) društvsni sistem, u kojem se veći deo interakcije odvija među individua koje su deo grupe. Apstraktnije, društvo se definiše kao mreža odnosa između entiteta. Takođe se definiše i kao nezavisna zajednica.
Pojam društvo potiče od latinskog bos1e!ab? u značenju prijateljske veze sa drugima. Latinsko zoaeŠb se izvodi iz bosšb (partner). Pojam društvo često ukazuje na to da njegovi članovi dele neke zajedničke brige ili interese u zajedničkom cilju. Kao takav, često se koristi kao sinonim za narod jedne zemlje koji ima zajedničke institucije koje se brinu za građansko blagostanje. LJudska društva su često organizovana prema njihovim primarnim sredstvima za opstanak: društveni naučnici prepoznavaju društva lovaca-sakupljača, nomadska pastoralna društva, hortikulturna ili jednostavna poljoprivredna društva, i napredna poljoprivredna društva, poznata i kao civilizacije. Neki smatraju da su industrijska i post-indus griJ ska društva zasebna u odnosu na tradicionalna poljoprivredna društva. Za pripadnike mnogih nacija sjedinjenih po sličnim političkim i kulturnim tradicijama, verovanjima ili vrednostima se ponekad kaže da su društvo (na primer: judeo-hrišćansko, istočno, zapadno itd.). Kada se koristi u ovom kontekstu, izraz se koristi kao sredstvo da se izrazi kontrast dva ili više “društava” čiji predstavnici predstavljaju alternativne suprotstavljajuće i nadmetajuće poglede na svet.
1. 2. Oblici društvenog života
Horda je nastariji i najnerazvijeniji oblik društvenog života. Ona je nastala na nižem stupnju divljaštva i traje do njegovog sledećeg stupnja. Formirala se iz čopora u kome su živele čovekolike životinje i predstavlja početak društvenog života. Horda je predstavljala i biološku i ekonomsku zajednicu jer je čovek sve svoje potrebe realizovao u njoj. Horda se sastojala od 10-20 članova koji su živeli na zajedničkoj teritoriji, stalno se krećući u potrazi za hranom. Rod je viši oblik organizovanja društvenog života. Specifičnost roda je da se prvi put iz polnih odnosa isključuju roditelji i deca i formira se bračna zajednica po generacijama. Kasnije će se iz polnih odnosa isključiti i rođena braća i sestre. U rodovima se vrši podela rada. Neki rodovi se bave zemljoradnjom, neki stočarstvom, zanatstvom.
Takođe se veliki rodovi cepaju, ali zadržavaju veze sa ostalim novim rodovima, pa se na taj način formiraju bratstva. Pleme sačinjava veći broj rodova koji su nastali iz jednog zajedničkog roda. To je dakle zajednica koja se zasniva na krvnom srodstvu, ali i ća zajedničkoj teritoriji. Pleme objedinjuje izvesne funkcije rodova, u početku samo vezane za ratovanje, a kasnije sve više. Kasnije se javljaju i savezi plemena. Narod je prvi oblik organizovanja koji nije zasnovan na krvnom srodstvu, već samo na teritorijalnoj povezanosti. Do spajanja plemena u okviru državne zajednice dolazi zbog pojave privatne svojine i prvih manifestacija izdiferenciranosti društva na klase.2
Klasna podela je zahtevala organizaciju za zaštitu interesa kdaee koja je bila nosilac sredstava za proizvodnju. Ta organizacija je bila država, a stanovnici koji su na njenoj teritoriji živeli bili su pre svega podeljeni na klase. Nacija nastaje kao rezultat velikih ekonomskih, političkih i kulturnih promena koje sa sobom donosi kapitalistički način proizvodnje, buržoasko društvo. Klase su velike društvene grupe koje se nalaze u međusobnom odnosu eksploatacije. Kaste su zatvorene društvene grupe, formirane na religioznoj osnovi. nastale i nestale u robovlasničkom društvu. Staleži su velike društvene grupe KOJS se formiraju na pravnim osnovama, nastale i nestale u feudalnom društvu. Država Je nastala kao rezultat potrebe da se zaštiti opstanak društva i njenih članova, koji su bili ugroženi klasnim sukobom kada je izbio između prve dve an Iagonistički međusobno suprotstavljene klase.