Građa i funkcija škrga riba

Karakteristike riba

Ribe (lat. Pisces) su životinje iz grupe kičmenjaka koje žive isključivo u vodi i dišu pomoću škrga. Oko polovina svih kičmenjaka su ribe, najstariji poznati fosili su stari 450 miliona godina.
Dijele se na rušljoribe ili hrskavičave ribe (Chondrichthyes), morske ribe grabljivice sa hrskavičavim skeletom i tu se ubrajaju morski psi i raže i na košljoribe (Osteichthyes) ribe sa koštanim skeletom, koje obuhvataju sve ostale ribe. Nekad su postojale i ribe oklopnjače (Placodermi) i bodljikavi morski psi (Acanthodii), ali su izumrle.
Ribe se, prema vrsti staništa, dijele na morske i slatkovodne. Grana zoologije koja se bavi proučavanjem riba zove se ihtiologija.
Ribe su vrlo stara i velika grupa kičmenjaka, koja se odlikuje velikom raznolikošću. Ribe su široko rasprostranjene u gotovo svim vodenim ekosistemima na Zemlji. Susrećemo ih u visokoplaninskim potocima i jezerima (slika 1.), pa sve do najvećih okeanskih dubina (slika 2.). Takođe su prilagođene i na različite temperaturne uslove, te su nađene u vodama čija je temperatura blizu tačke smrzavanja, i u  toplim izvorima.
U savremenoj fauni postoji oko 28 000 vrsta riba. U tom mnoštvu susrećemo i velike ribe, duge do 20 metara i teške 15 – 20 tona, kao i one koje ne narastu više od jednog centimetra.

Respiratorni sistem kod životinja

Respiracija ili disanje je proces koji obezbjeđuje razmjenu gasova sa spaljašnjom sredinom. Neophodno je za odvijanje svih životnih funkcija organizma. Obezbjeđuje primanje O2 potrebnog za obavljanje metaboličkih procesa i oslobađanje krajnjeg gasovitog proizvoda sagorijevanja materija  u organizmu, CO2.
Razmjena gasova između spoljašnje sredine i disajnih organa naziva se spoljašnje disanje i odvija se u organima za disanje. Difuzija i transport gasova krvlju, razmjena gasova između krvi i tkiva, potrošnja kiseonika u ćelijama pri metaboličkim procesima i izbacivanje CO2 naziva se unutrašnje disanje.
Količina dostupnog kiseonika različita je u pojedinim sredinama, takođe među životinjama postoji razlika u potrebama za kiseonikom. Mnogobrojni su faktori koji koji utiču na tip i položaj respiratornih površina, kao i na način na koji se kreće respiratorni medijum u odnosu na njih.
Većina molekularnog kiseonika na Zemlji nalazi se u vazduhu. Izvjesna količina kiseonika se nalazi i rastvotena u vodi. Tako da voda i vazduh mogu služiti kao respiratorni medijum za životinje.
Respiratorni sistem kod životinja sastoji se od respiratorne površine, dovodnih kanala koji povezuju respiratornu površinu sa spoljašnjom sredinom i mišićnih struktura koje su neophodne radi ventilacije respiratorne površine. Ventilacija predstavlja proces pokretanja respiratornog medijuma, tako da se respiratorna površina stalno snabdjeva kiseonikom. Disanje predstavlja ventilaciju respiratorne površine vazduhom kao respiratornim medijumom. Ventilacija respiratorne površine je neophodna jer se razmjena gasova zasniva na difuziji. Ventilacijom se povećava razlika u koncentracionom gradijentu gasova i preko respiratorne površine dovodi do brže difuzije gasova između respiratornog medijuma i krvi. U blizini respiratorne površine kiseonik se ubrzano izdvaja iz respiratornog medijuma, a ugljen-dioksid se vraća u respiratorni medijum (vazduh ili vodu). Ventilacionim pokretima izaziva se strujanje svježeg vazduha ili vode koji su bogati kiseonikom i koji dovode nov kiseonik, a uklanjaju ugljen-dioksid sa respiratorne površine, obezbjeđujući da se razmjena gasova odvija što je moguće efikasnje (slika 3.).
Brzina kojom životinja može apsorbovati kiseonik zavisi od količine kiseonika koja joj stoji na raspolaganju i od veličine respiratorne površine. Ugljen-dioksid je znatno rastvorljiviji u vodi od kiseonika, tako da svaki respiratorni sistem koji može snabdjeti jedan organizam sa dovoljno kiseonika je više nego sposoban za odstranjivanje ugljen-dioksida dovoljno velikom brzinom.