Interna revizija

1.1.     Pojam i podjela – opšti pristup

Interna revizija je veoma mlada naučna disciplina o kojoj se vrlo malo pisalo na ovim područjima. Interna se revizija kao profesija kontinuirano mijenja, što se najviše odražava u ovlastima i odgovornosti, području djelovanja,  ali  i  poziciji  koju  interni  revizori imaju u preduzeću. U tom je smislu interna revizija prošla razvojni put od financijske revizije, gdje su predmetom revidiranja bile samo računovodstvene evidencije i informacije, do revizije poslovanja, koja je usmjerena na ispitivanje svih poslovnih procesa.

Prema tradicionalnom shvatanju, osnovna uloga interne revizije je nadzor funkcionisanja  računovodstvenog sistema i sistema internih kontrola, u smislu njihove usaglašenosti sa usvojenim politikama i procedurama preduzeća, kao i ocjene njihove efektivnosti, efikasnosti i ekonomičnosti. Vremenom su pozitivni efekti rada internih revizora doveli do proširenja njihove nadležnosti i danas interna revizija unapređuje funkcije preduzeća koje nisu direktno povezane sa računovodstvenom.

Savremena interna revizija počinje se razvijati krajem 19. stoljeća u SAD i Njemačkoj  kada velika preduzeća osnivanju službe (odjele) za internu reviziju.  Od 1929.  pojavom velike ekonomske krize javlja se potreba za efikasnijim upravljanjem i brzim razvojem interne revizije koja je “produžena ruka menadžmenta”, tj. oči i uši menadžmenta”. Osnivaju se nacionalni instituti internih revizora (1941. – američki, 1952.- britanski, 1956 – francuski, 1965 – njemački).

Savremeno poimanje interne revizije obuhvata ulogu interne revizije u procesu upravljanja usmjerenu na postizanje ciljeva organizacije, upravljanje rizicima te aktivno sudjelovanje u procesu korporativnog upravljanja. Uvažavajući djelokrug rada, odgovornost i poziciju interne revizije u preduzeću, neosporan je njezin doprinos u povećanju kvaliteta poslovanja.

 
Pojmovno određenje interne revizije i interne kontrole

Interna revizija neovisno je i objektivno jamstvo i savjetnička aktivnost koja se rukovodi filozofijom dodane vrijednosti s namjerom poboljšanja poslovanja preduzeća. Ona pomaže preduzeću u ispunjavanju postavljenih ciljeva, sistematičnim i stručno utemeljenim pristupom procjenjivanja djelotvornosti upravljanja rizicima, kontrole i korporativnog upravljanja.

Interna revizija je neovisna funkcija procjenjivanja ustanovljena unutar preduzeća koja ispituje i procjenjuje njezine aktivnosti kao servis tog preduzeća.  Svrha interne revizije je pomoć članovima preduzeća, uključujući upravu i razne odbore u djelotvornom ispunjavanju njihovih odgovornosti. Interna revizija opskrbljuje upravu analizama, procjenama, preporukama, savjetima i informacijama koje se odnose na aktivnosti preduzeća.  Ciljevi  interne revizije uključuju promovisanje djelotvornih kontrola uz razumne troškove. Zadatak je interne revizije da istražuje, ispituje i ocjenjuje sistem internih kontrola i njihovu efikasnost u djelovanju svakog pojedinog poslovnog sistema, da izvještava o nalazima, te da predlaže rješenja menadžmentu.
Interna revizija je kontinuirano i opsežno istraživanje naizgled dobrih preduzeća s ciljem sticanja uvida u realno stanje ili položaj preduzeća i okruženja, radi postizanja bolje kontrole nad budućim poslovanjem.(Gerald Vinten).

Obično se postavlja pitanje: šta je to interna kontrola, a šta interna revizija? Razvoj tržišne privrede u zemljama zapadne Evrope je doveo do uvođenja novih disciplina koje naša nauka nije dovoljno obradila i upravo interna kontrola i interna revizija predstavljaju  ove dvije oblasti, koje se vrlo često kao discipline poistovjećuju.

U svakom preduzeću bilo ono privatno ili javno potrebno je uspostaviti sistem nadzora nad praćenjem kako zakonskih propisa tako i procedura i aktivnosti za koje se preduzeće interno opredjelilo, a postavlja se tako da se nadzor redovno provodi i da je stalno prisutan. Osnovna podjela nadzora koji se obavlja za potrebe pravnog lica jeste podjela na  kontrolu i reviziju.

Najkraće rečeno, kontrola je aktivnost nadzora u momentu kada se još mogu spriječiti eventualne negativne  pojave ili rizici, odnosno to je nadzor u periodu dok se šteta još može sasvim izbjeći, tj. aktivnost koja  pokriva sve aspekte rada u jednom pravnom licu.