Izvori međunarodnog privatnog prava

U V O D

Međunarodno privatno pravo je unutrašnja grana prava svake države, čiji su formalni pravni izvori Ustav i zakoni. Uprkos tome što su pojedina pitanja ove problematike delimično regulisana i nadnacionalnim pravnim pravilima, međunarodno privatno pravo nije neko naddržavno ili međunarodno pravo.
Izvori međunarodnog privatnog prava su dvojaki, tako da obuhvataju unutrašnje propise i međunarodne ugovore, dok ostali izvori međunarodnog prava ne predstavljaju formalne izvore u kontekstu ove grane prava. Formalne izvore međunarodno privatno pravo ima u običajima, sudskoj praksi i pravnoj doktrini.
Dvostruki karakter izvora ove pravne grane ukazuje na složenost primene relevantnog izvora i utvrđivanja njegove sadržine, kao i na pravila o hijerarhiji odnosno prioritetu u njihovoj primeni.

IZVORI MEĐUNARODNOG PRIVATNOG PRAVA

Unutrašnji izvori međunarodnog privatnog prava

U unutrašnje izvore međunarodnog privatnog prava spadaju: Ustav, zakoni, podzakonski akti, sudska paksa, običaji i pravna nauka. U zemljama precedenskog prava primarni izvor prava je sudska praksa, koja u derugim zemljama nema karakter formalnih pravnih izvora, već su to prevashodno zakoni i podzakonski akti.
Manji broj zemalja ima kodifikovano međunarodno privatno pravo, dok veći broj država pravila iz međunarodnog privatnog prava nalazi u pojedinim zakonima sadržanim u materijalnom pravu tj. U građanskim zakonicima. Posebne kodifikacije međunarodnog privatnog prava u Evropi imaju: Albanija, Austrija, Azerbejdžan, Belgija, Bosna i Hercegovina, Bugarska, Češka, Hrvatska, Italija, Lihtenštajn, Mađarska, Nemačka, Poljska, Rumunija, Slovenija, Srbija, Turska, Švajcarska.
Van Evrope, posebnu kodifikaciju međunarodnog privatnog prava imaju: Japan, Južna Koreja, Severna Koreja, Kuvajt, Madagaskar, Tajvan, Tajland, Venecuela.
Drugu grupu čine zemlje koje nemaju ratifikovano međunarodno privatno pravo, već su joj ta prava regulisana u zakonima građanskog prava. Države čije su odredbe međunarodnog privatnog prava sadržane u Građanskim zakonicima su Alžir, Argentina, Brazil, Burkine Faso, Čile, Egipat, Francuska, Gabon, Grčka, Irak, Kvebek, Kina, Portugalija, Ruska Federacija, Španija i dr.
Zemlje common law sistema u svojstvu izvora međunarodnog privatnog prava prihvataju zakone, sudske odluke i pravnu doktrinu. Sudska praksa je od značaja u procesu stvaranja običajnog prava i u drugim pravnim sistemima, ali je za države anglosaksonskog prava karakterisično da se sistem međunarodnog privatnog prava skoro u potpunosti zasniva na sudskoj praksi.

Međunarodni izvori međunarodnog privatnog prava

Razlike nacionalnih pravnih sistema u okviru kojih se odvijaju privatnopravni odnosi, stvaraju podlogu za pravnu nesigurnost i nepredvidivost rešenja, što usporava nesmetan razvoj društvenoekonomskih odnosa među državama. Unifikacija međunarodno privatnog prava na opštem nivou nužno bi značila eliminisanje problema sukoba zakona. Do nje nije došlo ali su značajna nastojanja da se udovolji zahtevima prakse za jednakim rešenjima. Polazeći od primarne svrhe međunarodnog privatnog prava unifikacijom kolizionog prava štite se opravdana očekivanja stranaka. U nekim zemljama međunarodno privatnopravna regulativa polazi od međunarodnih izvora normi, ili je doslovno čine preuzeti međunarodni pravni dokumenti (multilateralni i bilateralni sporazumi).
Najpoznatiji višestrani ugovori u ovoj materiji rezultat su aktivnosti Haške konvencije za međunarodno privatno pravo, kao najznačajnije međunarodne institucije u procesu unifikacije pravila međunarodnog privatnog prava. Pored ovih, reletivni međunarodni izvori međunarodnog privatnog prava jesu i ugovori zaključeni pod okrinjem Saveta Evrope i Evropske Unije, zatim konvencije usvojene po okrinjem Međunarodne komisije za lična stanja, konvencije Skandinavskih zemalja, i ugovori Interameričke konferencije za međunarodno privatno pravo i ugovori iz Montevidea, te Kodeks Bustamante.