Kogeneracija

UVOD

Jedan od globalnih problema sa kojima se čovečanstvo u ovom XXI veku suočava, jeste alarmantno ugrožen kvalitet životne sredine. Zagađenost zemljišta, vode i vazduha jesu posledice koje je doneo sadašnji stepen razvoja civilizacije. Oštećenje biosfere i njenih ekosistema, skoro da poprima razmere ekološke katastrofe. Problem jesu sve manje rezerve fosilnih goriva i sve izvesnija energetska kriza. Postoji podatak da se na našoj planeti susrećemo i sa problemom prenaseljenosti. Koncentracija stanovništva u velikim gradovima uzrok je još jednog problema koji je potrebno rešavati na adekvatannačin. Reč je o sve većoj količini komunalnog otpada.

Akcije koje se preduzimaju u svrhu rešavanja problema sve veće zagađenosti životne sredine, razičite su u zavisnosti od stepena ekonomske razvijenosti, ali i ekološke svesti određene zajednice. Negde su instrumenti i mehanizmi zaštite životne sredine regulisani zakonodavstvom, u skoro svim pojedinostima. Dok se u onim manje razvijenim sredinama i zajednicama ova pitanja još tretiraju kao sekundarni problemi, a propisi i zakonodavstvo se tek sada ozbiljnije hvataju u koštac sa tim. Ove zemlje, među kojima i Srbija, uglavnom koriste preporuke, kao što su direktive EU, ili agende iz kojih proizilaze smernice za uređenje sistema zaštite. Jedno od glavnih pitanja u borbi za očuvanje životne sredine postaje i to: kako se što efikasnije preorjentisati na obnovljive izvore energije i koji sve izvori mogu da se koriste u tu svrhu. Razvijene evropske zemlje su već preduzele različita istraživanja u oblasti ekologije i prevashodno u oblasti energetike, ispitujući mogućnosti prelaska na obnovljive izvore energije, manje agresivne tehnologije i naravno uštedu na svim nivoima. Sa tim u vezi 2004. godine donet je važan dokument evropskog energetskog zakonodavstva – Direktiva 2004/8/EC Evropskog parlamenta i Veća o promociji kogeneracije na osnovu potrošnje korisne energije na unutrašnjem tržištu energije.

Kogeneracija (često se koristi i izraz kombinovana proizvodnja toplotne i električne energije – na nemačkom Blockheizkraftwerke, BHKW, odnosno na engleskom Combined Heat and Power, CHP) predstavlja proizvodnju električne energije sa istovremenim korišćenjem otpadne toplote, koja se inače gubi u industrijskim procesima. Principi kogeneracije poznati su već duže vreme, a tehnologija se poboljšava i razvija već godinama. Danas, moderni kogeneracioni sistemi postižu efikasnost i do 90%. Kogeneracija nudi veliku fleksibilnost; najčešće postoji kombinacija postrojenja i goriva koja zadovoljava većinu individualnih zahteva.

Kogeneracija koristi otpadnu toplotu, koja uvek nastaje prilikom dobijanja električne energije, čime se sprečava njeno ispuštanje u atmosferu. Prilikom konvencionalnih načina dobijanja električne energije, gotovo dve trećine energetskog inputa se gubi na ovaj način! Kogeneracija može da iskoristi većinu te (inače bačene) toplotne energije, čime se dobija znatno bolja iskorišćenost goriva i značajne uštede, što sve rezultira u energetskoj uštedi od 20 do 40%.

KOGENERACIJA

Osnovu procesa kogeneracije (CHP) čini jedinstven termodinamički proces kombinovane proizvodnje toplotne i električne energije uz korišćenje samo jednog pogonskog goriva. Izgradnja kogenerativnog postrojenja predstavlja tehničko tehnološko rešenje kojim se pored obezbeđenja kvalitetnog i kontinuiranog snabdevanja energentima, zbog veće efikasnosti korišćenja primarnog goriva ostvaruju i značajne uštede u operativnim i ukupnim troškovima industrijskog postrojenja.
U konvencionalnim sistemima za proizvodnju električne energije ostvaruje se efikasnost goriva, odnosno faktor iskorišćenja od 30% do 40%, što znači da se samo trećina njegovog potencijala konvertuje u korisnu energiju. Neiskorišćeni energetski potencijal od oko 70% se u vidu toplotne energije oslobađa bez iskorišćenja i ima tretman suvišne – otpadne toplote.