Krizni menadzment-skripta

1. PROMJENE – NEOPHODNOST STALNOG PRILAGOĐAVANJA PREDUZEĆA SREDINI
Sadašnji ekonomski uslovi i promjene u privredi imaju značajan uticaj na uspjeh poslovne strategije preduzeća. Privredni ciklus se sastoji iz četiri faze: prosperitet, recesija, depresija i oživljavanje. Iako su opšti uslovi privređivanja uglavnom funkcija privrednog ciklusa, njihovi efekti mogu biti komplikovani drugim faktorima, kao što su inflacija i oskudica resursa. Mali broj preduzeća će zapasti u krizu u fazi prosperiteta. Daleko veći broj njih doći će u tu situaciju u silaznoj fazi privrednog ciklusa. Ova silazna faza ciklusa (stagnacija) odražava fazu privredne nestabilnosti. Postavlja se pitanje kako preduzeće može da preživi u fazi nestabilnosti, koja može da traje nekoliko godina, pa i decenija.
Pošto se u slučaju procesa sanacije u suštini radi o sagledavanju nužnosti prilagođavanja preduzeća sredini u kojoj obavlja svoju djelatnost, moglo bi biti od koristi saznanje o tome kako se taj proces prilagođavanja sredini obavlja u živoj prirodi. Traganje za analogijom u živoj prirodi dopušta da se odvojimo od danas preovlađujućih mehanicističkih misaonih modela i da naše socijalne sisteme shvatimo široko kao organizam.
Preživljavanje organizama u njihovom okruženju uvijek ima neke veze sa kvantitativnim i kvalitativnim rastom, pri čemu sam rast (= dobit) ne može da garantuje preživljavanje, jer se smrt nekog organizma ne može ničim izbjeći.
Pri posmatranju mogućih tokova razvoja preduzeća sa aspekta teorije sistema, mogu se razlikovati razvoji koji su konvergentni i razvoji koji su divergentni sa sredinom. Dalje, varijabilni razvoj preduzeća može se ostva¬riti ekspanzivno ili kontraktivno; uz to, razvoj može teći kontinuirano i diskontinuirano.
Rast je i šansa i rizik za razvoj preduzeća. Rast preduzeća znači pozi¬tivan razvoj preduzeća. Rast se može odnositi na sve oblasti preduzeća – tržište, zaposlene, finansije, kadrove, organizaciju. Ponesena rastom, mnoga preduzeća dospijevaju u zonu rizika, a da toga često ni sama nisu svjesna.
Umjesno je praviti razliku između kvantitativnog rasta (proizvodnja iste vrste proizvoda u većim količinama) i kvalitativnog rasta (proizvodnja različitih vrsta proizvoda u istim ili većim količinama). Često se veći značaj pripisuje kvantitativnom rastu, previđajući pri tom da je upravo kvalitativni rast odlučujući za razvoj preduzeća i pretpostavka za sam kvantitativni rast. Kvantitativni rast slijedi kvalitativni rast u dinamici razvoja preduzeća.

2. ŽIVOTNI CIKLUS PREDUZEĆA
Svaki sistem, bez obzira da li diše ili ne, ima svoj životni ciklus. Poznato nam je da se živi organizmi – biljke, životinje I ljudi – rađaju, rastu, stare i umiru. Isti slučaj je i sa preduzećima. Cilj svakog preduzeća je da dugoročno obezbjedi svoj opstanak, razvoj i rast. Međutim, rast i starenje preduzeća se manifestuju u međusobnim odnosima između fleksibilnosti i mogućnosti kontrole. “Mlada” su ona preduzeća koja su fleksibilna i mogu se relativno lako promjeniti, ali je teško predvidjeti njihovo ponašanje, zbog male mogućnosti kontrole. “Stara” preduzeća su ona čije ponašanje se može kontrolisati, ali su nefleksibilna i imaju malu sklonost ka promjenama. “Top-forma”- Za preduzeća, koja su fleksibilna i mogu se kontrolisati, kažemo da su u tom stadiju.U suštini, cilj svakog preduzeća je da se dostigne nivo “ top-forme” i da se što duže zadrži u njemu. Nedostatkom samokontrole tokom rasta, ili fleksibilnosti tokom starenja, stvaraju se poteškoće, koje danas nazivamo “ Krizama”.
1. UDVARANJE- To je prva faza razvoja jedne organizacije. Ova faza prethodi stvaranju organizacije. U ovom trenutku ona postoji samo kao ideja. FLERT- Budući osnivač mašta o tome kako stvari treba da izgledaju ali se sve završava samo na željama. Njegova ideja nikada ne izlazi iz sveta mašte.
2. DOBA POVOJA-NOVOROĐENČE- Kompanija je stvorena, o ideji se više ne razgovara nego o novom proizvodu. SMRT NOVOROĐENČETA- Do ove faze dolazi kada je osnivaču dosadno, kada se otuđuje ili gubi kontrolu nad svojim djelom. Do nje dolazi i kada kompanija nepovratno gubi likvidnost.
3. DIVLJE GODINE: GO-GO – Kompanija ima dobar protok novca, a prodaja raste. Kompanija cvjeta, a zbog uspjeha osnivač i organizacija postaju arogantni. OSNIVAČEVA ILI PORODIČNA ZAMKA- Jedna od najznačajnijih inovacija kapitalizma je razdvajanje vlasništva od profesionalnog menadžmenta. GO-GO kompanije, koje odlikuje arogancija, nekontrolisan brz rast, centralizovano donošenje odluka i nedostatak sistema, budžeta, politika i strukture su priprema za krizu. Tad je vrijeme da kompanija izvrši promjenu od menadžmenta pomoću intuicije na profesionalniji proces. Organizacija koja ne obavi ovaj prelaz završavaju u Osnivačevoj ili Porodičnoj zamci.
4. ADOLESCENCIJA:PONOVNO RAĐANJE I PUNOLJETSTVO – Tokom faze Adolescencije životnog ciklusa preduzeća, kompanije se iznova rađaju. Zašto je prelaz između Go-Go i Adolescencije tako težak? Postoje tri velika razloga: delegiranje ovlaštenja, promjena načina rukovođenja i pomjeranje ciljeva. RAZVOD- Ova tri faktora- delegiranje ovlaštenja, promjene u rukovođenju i promjena cilja- rezultiraju konfliktom koji ima više dimenzija. To je sukob između: starosjedelaca i novopridošlica, osnivača i profesionalnih menadžera, osnivača i njihovih kompanija, ciljeva organizacije i ciljeva pojedinaca. Sukobi se ogledaju u stvaranju klanova. Organizacija počinje prerano da stari pošto je izgubila svoju preduzetničku komponentu koja joj je pružala fleksibilnost i svjest o sopstvenoj snazi, koji su obezbeđivali postojanje vizije i pokretačke snage.
5. TOP FORMA- To je optimalno stanje u toku životnog ciklusa kada se postiže ravnoteža između sposobnosti organizacije da drži svoje procese pod kontrolom i njene fleksibilnosti.
6. KASNA TOP FORMA / STABILNOST- Kada organizacije izlaze iz Top forme, one se i dalje ponašaju kao da su u njoj, ali više ne postoji spremnost da se uvode unapređenja, a samim tim i promjene. Kompanija u Kasnoj top formi /Stabilnosti je već neko vrijeme zadovoljna. Još uvjek je jaka ali počinje da gubi svoju fleksibilnost. Polako gubi svoju pokretačku snagu- želju za promjenama, za stvaranjem nečeg novog. Kompanija gubi duh kreativnosti, inovacija i entuzijazam za promjenama koji su je doveli u Top formu. Ako je preduzetništvo uspavano, na kraju slabi i sposobnost kompanije da zadovoljava promjenljive potrebe klijenata.
ZNAKOVI STARENJA- Top forma je prelazna faza između rasta i starenja.Treba preduzeti mjere koje će usporiti starenje i podmladiti ih, dok su još u top formi. Nikad ne moraju da napuste Top formu.
7. ARISTOKRATIJA- Da bi se ublažio sukob, kompanija u Aristokratiji svodi promjene na najmanju moguću mjeru. Postoji mali broj nesporazuma-ide se linijom manjeg otpora. Sve više se povećava udaljenost između organizacije i njenih klijenata. Takođe opada i sposobnost organizacije da postigne i ostvari predviđene rezultate.
8. RANA BIROKRATIJA- Kompanije u ranoj birokratiji karakteriše sledeće ponašanje:
• Bitno je ko je izazvao problem, a ne šta da se učini sa njim. Problem se personalizuje.
• Ljudi se ne bave problemima u organizaciji već se upuštaju u međusobne konflikte.
• Paranoja parališe organizaciju.
• Svi su zauzeti unutrašnjim ratovima. Niko nema vremena da se pozabavi potrebama spoljnih klijenata.
OVAJ ZAČARANI KRUG SE NASTAVLJA SVE DOK KOMPANIJA NE BANKROTIRA ILI NE POSTANE POTPUNA BIROKRATIJA.
9. BIROKRATIJA- ŽIVOT KOJI SE KLINIČKI ODRŽAVA. Za birokratsku organizaciju je karakteristično da:
• Ima mnoštvo sistema, koji su malo funkcionalni;
• Isključuje se iz svoje sredine i usredsređuje se na samu sebe;
• Nema osjećaja kontrole;
• Prisiljava svoje klijente da razvijaju komplikovane pristupe.
U FAZI BIROKRATIJE , KOMPANIJA NIJE U STANJU DA SAMA PROIZVEDE DOVOLJNO SREDSTAVA ZA SVOJ OPSTANAK.
10. S M R T organizacije se definiše kao nedostatak sredstava da se članovi organizacije nagrađuju za svoj rad. Smrt se javlja kada niko više nije posvećen organizaciji.