Ljudska prava

1.PRVA GRUPA PITANjA
1.Pojam i priroda ljudskih prava

Ljudska prava se najčešće definišu kao ona prava koja ljudsko biće ima svojim postojanjem ne zavisno od volje države. U svakoj državi postoji skup pravnih pravila donetih od strane zakonodavnih organa po kojima se moraju svi koji su pod jurisdikcijom države pridržavati a to je objektivno pravo iz koga subjekti crpe subjektivna prava. Ljudska prava su lični tip prirodnih prava budući da se izvode iz prirodnog stanja čija suština nije pozitivitičkog karaktera ona su izvorna, sveopšta i neotuđiva. Može se reći da je najveći broj ljudskih prava na ovo stepenu razvoja ljudske misli usmeren isključivo prema državi. Tim pravima država pojedinaca drćava se ograničava zahteva se njeno nemešanje odnosno čak i konkretno delovanje da bi se ta prava obezbedila – pravo na slobodu veroispovesti, slobodu mirnog okupljanja, slobodu izražavanja. Ljudska prava su zasnovana na vrednostima koje savremeno čovečanstvo priznaje svakom muškaru ili ženi bez obzira na bilo koju rasnu ili nacionalnu osobenost.

2.Istorijski razvoj (od ideje ljudskih prava do međunarodnih ljudskih prava)

Posle antičke Grčke i Rima gde se na robove gledalo kao stvari koje govore ali priznavali su prava pojedinca kao u smislu zaštite od tiranije.
Istinski uspon misli o ljudskim pravima može se posmatrati u Evropi 17 og veka. Pravni filozofi poput Huga Grocijusa ili Tomasa Hobsa iznozili su ideje o prirodnim pravima ljudskih bića koja su bila više usmerena na samoodržanje, manje su bila usmerana na nekakvu slobodu od državnih stega.
Džon Lok je tvrdio da svaki čovek ima pravo na život, slobodu i imovinu i da vlade koje su kršile ta prava gube legitimitet prava na vladanje.
Formalno je počelo usvajanjem Velike povelje o slobodama 1215. godine a pečat je udaren Deklaracijom o nezavisnosti SAD 1776, i Deklaracija o pravima čoveka i građanina 1789 postulati iz francuske revolucije sloboda, jednakost i bratstvo.
Krajem 17 i početkom 18 veka tražena su prava za muškarace koji imaju imovinu, ali su se za prava izborile žene, crnci prokaženi i siromašni.
1815 je Bečki kongres proglasio trgovinu ljudima kao povredu evropskog međunarodnog prava što je rezultiralo donošenjem niza bilateralnih i multilaternih konvencija krajem 19 i početkom 20 veka kao i pitanja izbeglica i apatrida.
Posle drugog svetskog rata Generalna skupština UN je 1948 usvojila univerzalnu deklaraciju o ljudkim pravima i time postavila temelj međunarodnim konvencijama do dan danas.

3.Klasifikacija osnovnih ljudskih prava

Za prava koja su opšte prihvaćena može se reći da su to osnovna prava i slobode. Postoje i posebna prava i slobode – određena potencijalno naročito ugroženim kategorijama ljudi.
Prema mogućnosti da se neka prava ostvaruju putem tužbe pred sudskim ili državnim organom dele se na utuživa i neutuživa.
Prema kriterijumu koji se odnosi na ostvarivanje ciljeva tih prava u društvu odnosno sfere aktivnosti pojedinca u društvu na građanska, politička, ekonomska, socijalna i kulturna prava.
Prava pojedinca imaju individualni karakter dok je neka prava moguće ostvariti samo u zajednici koletkivna.
Prava solidarnosti – prava prve i druge generacije postati vesmislena ako se ne zaštiti čovekova sredina ili nastane opšta glad ili rat pa se nekim instrumentima garantuju prava na mir ili pravo na razvoj.

4.Pojam i vrste izvora međunarodnog prava ljudskih prava

Izvori međunarodnog ljudskog prava su isti kao i formalni izvori međunarodnog javnog prava uopšte a to su pojavni oblici u kojima se javljaju skupovi pravila koja su nastala na međunarodnim pravom predviđen način i koja sadrže međunarodna obavezna pravila ponašanja.
Statut Međunarodnog suda pravde kao formalne izvore izdvaja: Međunarodne ugovore, međunarodno pravne običaje, opšta prana načela, sudske odluke i doktrinu. Ugovori, običaji i opta pravna načela smatraju glavnim izvorima međunarodnog prava.

5.Hijerarhijski odnos izvora međunarodnog prava ljudskih prava

Međunarodni ugovori i običajna pravna pravila – uopšteno ako postoji više pravnih izvora međunarodnog prava prednost pripada u današnje vreme međunarodnim ugovorima koji su navažniji izvor što pokazuje i praksa sudova – ali zato što mogu kao međ ugovori i običaji da sadrže imperativne norme u retkim slučajevima imaju prednost nad dispozitivnim normama međunarodnog ugovora ali se u suštini oni prožimaju i dopunjuju.
Međunarodni odnos raznih ugovora odnost raznih međunarodnih običaja – kad je reč o dva ili više ugovora ondnosno dva ili više običaja i u međ pravu važi opšte pravno načelo da poseban propis ukida opšti. Ali u praksi nije takvo pravilo jer posebni ugovori samo razrađuju i preciziraju opšta pravila ne mogu ih menjati ili ukidati imperativne norme. U vezi sa hijerarhijom normi izvora međ prava važe pravila da kasniji zakon ukida raniji.
Ostali međunarodno pravni izvori – uz međ ugovore i međunarodnopravne običaje sve veći značaj imaju odluke međunarodnih organizacija koje polako ali sigurno postaju sve važniji izvori međunarodnog prava u ovoj oblasti ali dolaze posle ugovora i običaja.