Prednosti i mane procesa globalizacije

UVOD
U današnje vreme dešavaju se velike promene u svetu. Svet u čijem centru stoji nacionalna ekonomija i nacionalna država, menja se gotovo iz temelja. Da bi se izrazile sve te velike promene i dešavanja, dolazi se do pojma globalizacije, sile koja stvara novi svet, diktira nove uslove i utiče na čitavo čovečanstvo.
Globalizacija je u svojoj orijentaciji maksimiziranje globalnih profita i pretnja kvalitetu života na planeti, posebno zemalja u tranziciji. Bez obzira na negativne aspekte globalizacije, njenu pojavu bi trebalo prihvatiti kao izazov za mogućnosti koje ona nudi u ekonomskom razvoju i rastu. Ako se može dokazati da je proces globalizacije započeo pre više stotina godina ili da njegov početak korespondira sa početkom razvoja civilizacije, onda se opravdano postavlja pitanje da li značaj koji je posvećen pitanju globalizacije u savremenim raspravama preuveličan? Da li, samim tim, reč o jednoj velikoj intelektualnoj greški koja znači da je u fokus pažnje postavljena lažna dilema, iza koje prolaze mnogo značajniji procesi? Ako se, s druge strane, početak procesa globalizacije smesti u relativno skorašnji period, početak osme ili devete decenije XX veka, na primer, ima osnova za pretpostavku da je reč o fenomenu kojim se stvara određeni diskontinuitet u istoriji. To bi u teorijskom smislu, moglo voditi redefinisanju dosada postojećih teorija i bacilo bi novo svetlo na analizu savremenih i budućih događaja, kao što je to uostalom bio slučaj sa procesom industrijalizacije, bez koga se ni jedna moderna pojava ne može adekvatno objasniti.
Globalizacija potiče od engleske reči „the globe“ što znači Zemlja, zemaljska kugla, okruglo ili loptasto nebesko telo, pri čemu globalizacija obuhvata sve društvene procese i odnose koji imaju planetarni karakter, koji se manifestuju u svim aspektima svetskih zbivanja.
Globalizacija predstavlja povezivanja koja prevazilaze okvire nacionalne države, a cilj im je povećanje ekonomskog rasta i bogatstva.
„Globalizacija upućuje na sliku sveta kao zajedničkog prostora u kome se niti međuzavisnosti – tehnološke, političke, ekonomske i ekološke – pletu ogromnom brzinom, poništavajući geografske distance, univerzalizujući demokratski oblik vlasti i uvećavajući bogatstvo.” Dakle, osnovno obeležje globalizacije jeste tehnološka revolucija, odnosno stvaranje globalne ekonomije sa svetom bez granica i univerzalnom kulturom: jednake forme, moderne tehnologije, tržišne ekonomije i demokratija.
Pristalice globalizacije smatraju da je to proces koji vuče ka društvenom progresu u svim njegovim aspektima (ekonomsko-političkom, tehnološkom, kulturno-naučnom), doprinoseći da svi (i bogati i siromašni) postaju bogatiji.
Na drugoj strani su oni koji smatraju da je globalizacija isključivo “Projekat dominacije Zapada”, nove imperijalne politike i “amerikanizacije” sveta. Dok za jedne globalizacija označava integraciju sveta i stvaranje globalne ekonomije i kulture, za druge ona označava podele i sukob civilizacija. Za dobitnike ona predstavlja civilizacijski napredak, dok je za gubitnike destruktivna sila, koja produbljuje jaz između bogatih i siromašnih, stvarajući uslove da bogati budu još bogatiji, a siromašni još siromašniji.
U ovom radu govori se o pozitivnim i negativnim uticajima, odnosno aspektima globalizacije na svetsku ekonomiju, politiku, privredu, razmeni dobara i usluga, kao i promenama koje ona donosi.