Prirodna i društvena sredina

PRIRODNA I DRUŠTVENA SREDINA

Prirodna sredina su prirodni činioci koje čovek zatiče rodjenjem na teritoriji, prestavlja sve ono što nas okružuje ,odnosno sve ono čime je direktno ili indirektno povezana čovekova životna i proizvodna aktivnost.Razvoj prvobitnog ljudskog društva doveo je do kreiranja određenih oruđa kojima su obrađivani različiti materijali iz prirode, a činjenica da su se prirodni uslovi staništa veoma razlikovali na planeti, dovela je do toga da su se ljudske zajednice u prilagođavanju tako različitim uslovima počele organizovati u međusobno različite kulturne i socijalne grupe. Počev još od starih istočnih despotija ,sterih Grka ,Rimljana pa nadalje stvarale su se države na širokom gografskom prostoru u kojima su živeli brojni narodi i plemena sa različitim običajima ,kulturama ,verama. Razvoj čoveka nemoguć je bez tesne veze s prirodom,a dejstvo čoveka na svet prirode ispoljava se u njegovom menjanju. I tako menjajući prirodnu sredinu da bi je prilagodijo svojim potrebama čovek je stvorijo novu sredinu. Takva prirodna sredina odredjuje stepen razvijenosti društva, odnosno društvene sredine koju stvara čovek.Tokom svojih aktivnosti ,koje mogu biti urbanizacija ili eksploatacija,čovek menja prirodno okruženje I te često tako narušava prirodnu okolinu . Izgradnjom hidrocentrala I akumulacija ,sečom šuma, pošumljavanjem ,eksplatacijom mineralnih sirovina ,stvaranjem deponija ,emisijom gasova ,nuklearnim probama I dr. čovek utiče na promenu čitavih područija.Kao rezultat takvih aktivnosti dolazi do promena ili narušavanja prirodnog sistema I klimatskih promena kako na lokalnom tako I na globalnom nivou. Posledice ovih aktivnosti poremetile su ravnotezu u odnosima covek – prirodna sredina i time ozbiljno ugrozile prirodne uslove zivota. Veza čovek –priroda utiče na njegov odnos prema drugom čoveku kao I prema drustvu . Povećanjem ili smanjenjem broja stanovnika koji žive na jednom fizičkom prostoru menja se pritisak na prirodna dobra I prirodne potencijale a samim tim I medjusobna konkurencija pojedinaca I grupa.-Prirodna sredina za društveno-ekonomski razvoj ima sledeće funkcije: (1) prirodna sredina nudi prirodne resurse (vodni, biljni, životinjski, mineralni), (2) prirodna sredina je proizvodni faktor, jer stvara sve resurse potrebne za razvoj civili¬zacije, (3) prirodna sredina je najveća „deponija” otpadaka i nusproizvoda društveno-ekonomske aktivnosti ljudi. – A ekonomski rast znači podizanje nivoa ekonomske aktivnosti, pri čemu, tokom vremena, nivoi proizvodnje i potrošnje rastu zahvaljujući rastu populacije i višem životnom standar¬du
Na naseljenost pridodne sredine utiču prirodni i društveni preduslovi. U prirodne preduslove ubrajamo prirodne resurse I prirodne uslove dok u društvene preduslove spadaja stepen razvijenosti ekonomije ,politička stabilnost ,mogućnost zapošljavanja. Za održiv razvoj jedne države uslovljeno je prirodnim resursima njihovoj raspoloživosti,kvalitetu i strukturi.Ukupna količina prirodnih resursa definiše se kao prirodni kapital.
Prirodni resursi su prirodni izvori i odnose se na prirodna dobra koja su u funkciji odnosno koja se koriste,kao što su mineralne sirovine (rudnici,nafta,zemni gas),obnovljivi energetski izvori ,sve vrste voda i zemljište kao podloga za razvoj poljoprivrede. Prirodni resursi su opšte dobro i zajedničko bogatstvo. Sve ono što se uzima iz prirode smatra se prirodnim resursima. Sve što jedemo, koristimo ili kupujemo predstavlja ili prirodni resurs ili je nastalo od njega. Prirodni resursi su svuda oko nas, a zbog rastućih potreba vrlo brzo se iskorištavaju. Neke vrste saobraćaja razvijaju na prirodnim resursima (rečni i pomorski) pa se uslovno smatraju prirodnim uslovom od izuzetnog značaja za eksploataciju i valorizaciju prirodnih resursa. Njihovo korišćenje, privredna primena i ekonomska valorizacija treba da budu planski usmereni i namenski kontrolisani. Bez obzira na vrstu, strukturu i pojedinačne količine, oni su osnov za predstojeći privredni i ekonomski razvoj svake zemlje. Mnogi se iscrpljuju brže nego što mogu biti nadomešteni novim, što je ozbiljan problem, jer živi svet zavisi od ovih resursa. Koji se delovi prirode javljaju kao prirodni resursi zavisi između ostalog, od dostignutog nivoa razvijenosti tehnike i tehnologije, od ekonomskih mogućnosti i celishodnosti korišćenja,stepena istraženosti i poznavanja resursa.Uobičajena generalna podela prirodnih resursa, kod nas i u svetu, jeste podela na iscrpljive i praktično neiscrpljive, dok se iscrpljivi dele na obnovljive i neobnovljive. Obnovljivi resursi su svi prirodni resursi koji se troše sporije nego što se regenerišu odnosno koji se nakon izvesnog vremana mogu obnoviti. -Neobnovljivi resursi: smatraju se prirodni resursi koji ne mogu ponovo nastajati, kao što su fosilna goriva, u koja spadaju ugalj, nafta i prirodni gas, razne vrste kamena, metali, uran i drugi materijali i minerali. Pored ove podele resursi se mogu još klasifikovati kao:-Materijalni resursi ( zemljište, voda, nafta,rude,bilni I životinjski svet …); -Nematerijalni resursi (ljepota pejzaža, rekreacijone I turističke vrijednosti ). Postoje prirodni resursi koji se još ne koriste i oni prestavljaju rezerve.-Svakako, postoji deo koji mora ostati izvan ekonomskih i privrednih tokova i koji treba da bude sačuvan za sadašnje i buduće generacije.