Privredno pravo

Prvi kolokvijum

IZVORI PRAVA

METOD REGULISANJA
Posebna pravila preciziraju što treba uraditi u posebnim situacijama, postoji mnogo posebnih pravila i ona su pogodna da odrede što mora biti urađeno u određenim budućim situacijama, ali zbog svog imperativnog karaktera ostavljaju malo prostora za sudsku diskreciju. npr. “Naziv akcionarskog društva obavezno sadrži oznaku akcionarsko društvo ili skraćenicu AD” (ZOPD čl.4 st.8) Opšta pravila takođe su brojna jer zbog beskonačne različitosti ljudskog ponašanja nije moguće unaprijed tačno odrediti za sve situacije što je prihvatljivo a što neprihvatljivo ponašanje.

VRSTE IZVORA PRAVA
Heteronomni izvori prava su izvori koje stvara država, to su zakoni i podzakonski akti. Što se tiče privrednih društava izdvaja se zakon kojim su regulisane forme privrednih društava, Zakon o privrednim društvima. Što se tiče prestanka postojanja privrednih društava tu materiju reguliše Zakon o insolventnosti. Pored domaćih u ovu kategoriju spadaju i međunarodni izvori prava, u koje se ubrajaju direktive EU i konvencije. Što se tiče konvencija u dosadašnjem periodu donijeta je samo “Konvencija o uzajamnom priznavanju društava i pravnih lica između zemalja članica”. Podzakonski akti su takođe značajan izvor prava u ovoj oblasti i imaju poseban praktični značaj, jer su u funkciji sprovođenja zakona. Autonomni izvori prava, najveći značaj imaju ugovori o osnivanju i statuti, koje samostalno donose subjekti, takođe značajno mjesto zauzimaju i kodeksi. Interpretativni izvori, u ovu kategorioju izvora svrstavaju se sudska praksa i pravna nauka. Sudska praksa nije formalno izvor prava ali jeste faktički. Takođe stavovi pravne nauke nijesu od uticaja na sudove, ali pravna nauka na različite načine utiče na sudove i zakonodavstvo.

FORME OBAVLJANJA PRIVREDNIH DJELATNOSTI

Pravne forme za obavljanje privredne djelatnosti mogu se razlikovati kao:

• Individualne forme – individualni trgovac (preduzetnik) i jednočlano privredno društvo (DOO).
• Kolektivne forme – ortačko društvo, komanditno društvo, akcionarsko društvo, društvo sa ograničenom odgovornošću.

Zakonodavac omogućava slobodan izbor forme privrednog društva, ograničen samo u okviru načela numerus clausus, kojim zakon ograničava na broj oblika privrednih društava.

POJAM I ELEMENTI PRIVREDNOG DRUŠTVA
Privredno društvo je skup dva ili više lica, pravnih ili fizičkih, koji se udružuju unošenjem uloga, izraženim u akcijama ili udjelima, radi obavljanja neke privredne djelatnosti pod zajedničkim imenom, sa ciljem sticanja profita koji će između sebe podijeliti na način utvrđen ugovorom o osnivanju. Osnivački akt, najčešće se javlja u formi ugovora, s obzirom da se radi o udruživanju više lica, ali pošto je zakonodavac omogućio i osnivanje jednom licu, u tom slučaju akt se javlja u formi odluke.
Ulog predstavlja određenu imovinsku vrijednost koja se unosi u društvo, a čija priroda može biti različita. Ulog se može javiti u formi novčanih i nenovčanih uloga, ili u formi rada i usluga. Nenovčani ulozi mogu biti u stvarima i pravima. Učešće u dobiti, kao i snošenje gubitaka, u pravilu se utvrđuje srazmjerno visini udjela u društvu, ali može biti i drugačije dogovoreno. Volja da se osnuje društvo, neophodno je da akt o osnivanju privrednog društva bude izraz namjere da se osnuje društvo.

VRSTE PRIVREDNIH DRUŠTAVA
Društva lica, odlikuju se ličnim svojstvima članova društva npr. povjerenje, stručnost, poznanstvo, što ima za posljedicu prihvatanje neograničene odgovornosti za obaveze društva, u ovu grupu svrstavaju se ortačko i komanditno društvo, iako komanditno ima hibridni karakter ipak dominiraju personalni elementi. Društva kapitala odlikuje dominacija kapitalskih elemenata, kod ovih društava lična svojstva članova gube na značaju, pa se često ova društva označavaju kao anonimna društva. U ovu grupu svrstavaju se DOO, AD i komanditno društvo na akcije. Društva ugovori, društva bez pravnog subjektiviteta.Društva institucije, društva sa pravnim subjektibitetom. Društva na udjele, podjela je izvršena u zavisnosti od načina određenosti kapitala, spadaju: ortačko, komanditno i DOO. Društva na akcije, takođe u odnosu na određenost kapitala, spadaju: AD i komanditno društvo na akcije. Simultana društva su društva bez javnog upisa, dakle pri osnivanju se ne pozivaju zainteresovana lica da postanu članovi društva, spadaju: ortačko društvo, DOO i komanditno društvo. Sukcesivna društva su društva sa javnim upisom i imaju karakteristike suprotne simultanim društvima. U ovu grupu spadaju: AD i komanditno društvo na akcije.

SISTEMI OSNIVANJA DRUŠTVA
Sistemima osnivanja društva utvrđuje se skup uslova koji se moraju ispuniti da bi jedno privredno društvo dobilo priznanje pravnog poretka. Zakonski sistem podrazumijeva da se privredna društva mogu osnivati samo zakonom ili upravnim aktom donijetim na osnovu zakona. Danas je ovaj sistem prisutan samo kod osnivanja preduzeća od strane države ili jedinica lokalne samouprave. Sistem dozvole uslovljava osnivanje dozvolom nadležnog državnog orgna. Ovaj sistem danas je prisutan samo u određenim djelatnostima, npr. osnivanje poslovnih banaka, osiguravajućih društava…
Sistem koncesije, osnivanje je uslovljeno dobijanjem koncesije u posebnom postupku, a vezuje se za specifične privredne djelatnosti, npr. eksploatacija prirodnih bogatstava…
Normativni sistem, ovaj sistem ima liberalnije karakteristike, a omogućava osnivanje privrednog društva svakom osnivaču koji ispuni zakonom propisane uslove. Ocjena ispunjenosti uslova vrši se u zakonom propisanom postupku pred nadležnim organom. Sistem prijave, koji usvaja i naše pravo, smatra se najliberalnijim sistemom osnivanja privrednih društava. Nadležni organ u postupku registracije samo ispituje da li su uz registracionu prijavu dostavljena dokumenta i podaci propisani zakonom. Ovaj sistem prati ustanova ćutanja administracije, koje ima dejstvo pozitivnog rješenja.

REGISTRACIJA
Registracija predstavlja postupak u kojem, ako su ispunjeni propisani uslovi, društvo stiče priznanje pravnog poretka. Registracija privrednih društava vrši se u CRPS-u (Centralni registar privrednog suda) ali u upravnom postupku a ne u sudskom. Registrator je ovlašćen samo da ispituje da li su pri registraciji dostavljena dokumenta i podaci propisani zakonom a ne da ispituje ispunjenost formalnih i materijalnih uslova za osnivanje određenog privrednog društva, u čemu se i ogleda suština osnivanja po sistemu prijave. Kod ovog sistema važi načelo istovjetnosti, a ne istinitosti podataka upisanih u registar. Postoji samo pet osnova po kojim registrator može da odbije registraciju:

• nekompletnost podataka, očigledni propust da se dostave zakonom traženi podaci
• nekompletnost dokumenata, nepotpuna dokumentacija koja se zakonom ište
• nepropisnost forme, dostavljanje podataka u formi drugačijoj od propisane
• nerazlikovanje naziva, istovjetnost naziva sa već postojećim
• nezakonitost, očigledna povreda drugog propisa

Za KD, AD i DOO registracija važi 365 dana i mora se stalno produžavati. Ukoliko se registracija ne produži u propisanom roku KD i DOO smatraće se ortaklukom a AD koje propusti produžavanje registracije biće kažnjeno sa 10.000€.