Specifičnosti američkog i japanskog menadžmenta

1. UVOD

Svako preduzeće, kao ćelija robno novčane privrede, predstavlja određeni organizacioni sistem, sa ciljem da sa što manjim ulaganjem elemenata proizvodnje ostvari što veći rezultati privređivanja.
Organizacioni sistemi su složeni koliko je složena neka organizacija a nosiocima funkcije upravljanja takođe se postavljaju sve teži zadaci, koje je je moguće ostvariti samo visokim stepenom organizovanosti i kontinuiranim aktivnostima efikasnog menadžmenta.
Aktivnosti profesionalnih menadžera, ili bolje reći , ljudi koji su svoj intelektualni potencijal usmjerili na organizaciona poboljanja, predstavljaju skup znanja, vještina i djelovanja, koja se koriste u regulisanju ponašanja organizacionih sistema i predviđanju budućih tokova.
Sve te aktivnosti imaju zajednički naziv menadžment i predstavljaju okosnicu organizacione strukture preduzeća. Menadžment predstavlja veoma kompleksnu aktivnost i može da se posmatra kao vještina upravljanja, teorija o upravljanju i kao upravljačka struktura. Samo preduzeće sa kvalitetnim i efikasnim menadžmentom može zadržati svoju konkurentsku poziciju, rasti i razvijati se.
Danas je menadžment neosporno bogato razvijena oblast ekonomske nauke. Primarna vještina upravljanja proizvodnim procesima u periodu rane američke industrijalizacije se razvila u cijelo obilje pojavnih oblika koji se već godinama odlikuju sasvim specifičnim metodama u radu. Nagli rast i kontinuiran uspon američke industije, u uslovima poboljšanje globalne komunikacije i interakcija na svjetskom tržišu, nije mogao dugo da budee skriven i logična je predpostavka da u uslijedile obimne istražnje pa čak i špijunske aktivnosti mnogih zemalja sa izričitom namjerom da se otkriju tajne američke škole poslovanja i nove poslovne kulture.
Zatečeni kulturni obrazci u zemljama do kojih je neminovno dolazio jedan novi oblik proizvodnih i društvenih odnosa, davao je vlastitu specifičnost i menadžmentu, tako da se može reći ali i naučno definisati nekoliko vrlo karaktersitičnih formi sa zajedničkim korijenom.

Evropa, Južna Amerika, Azija a posebno Japan, kao zemlja sa izuzetno bogatim kulturno istorijskim nasleđem, svojim karakterističnim pečatima su kreirali prefiks menadžmentu, kako u naučnom pristupu i klasifikacijam tako i kroz praksu u procesu organizovanja proizvodnje I marketinga, odnosno promocije i distrubucije proizvoda i usluga.
Uz uvažavanje činjenice da postoji onoliko vrsta menadžmenata koliko je vrsta organizacionih sistema, zbog snage društva i potencijala proizvodnih resursa posebno je bitno izdvojiti američki i japanski model menadžmenta, čije su specifičnosti i zajedničke karatereistike obilježile cijelu jednu industrijsku epohu.

2. FAKTORI KOJI SU UTICALI NA SPECIFIČNOSTI U RAZVOJU MENADŽMENTA U AMERICI I JAPANU

Ako se pitanje američke istorije i kulture postavi na dovoljno ozbiljan način, odgovor neće biti ni prost ni jedinstven. Američko društvo u odnosu na Evropu predstavlja samo produženu i sintetički ubrzanu sliku društvenih dešavanja sa visokom kompresijom paradoksa i oprečnosti.

Teritorija današnjih SAD je hiljadama godina bila naseljena brojnimstarosedelačkim narodima, koji su doselili iz Azije pre između 40.000 i 12.000 godina.[1] Neke kulture, kao što je pretkolumbovska Misisipi kultura, su razvile naprednu poljoprivredu, građevinarstvo i društva na nivou države.
Nakon što su evropski istraživači i trgovci napravili prve kontakte sa američkim starosedeocima, više miliona starosedelaca je umrlo od epidemije uvoznih bolesti, kao što su male boginje. [2]Dolaskom i naseljavanjem Evropljana od 16. veka započelo se raseljavanje Indijanaca. Prvi španski istraživači iskrcali su se na Floridu 1513. godine. Prva stalna naselja Evropljana podigli su Španci u Sent Ogastinu na Floridi 1565. godine. Španija je osnivala naseobine u Kaliforniji i Novom Meksiku, dok su francuske naseobine nastale duž reke Misisipi.
3. NASTANAK I KULTURA SJEDINJENIH AMERIČKIH DRŽAVA

Novi kontinent nije u potpunosti značio i novi život, predhodna civilizacija Sjeverne Amerike nije mogla da se izbriše jednostavnim aklamacijama doseljaničke uprave. Za podpunu neutralizaciju starosjedilačkih naroda, njihovu depopulaciju, otimanje teritorija i svih resursa kao potpunu društvenu marginalizaciju, bilo je potrebno provesti u djelo mnogo monstruoznih planova.
Bogate zemlje američkog juga koje su dale izvor materijalnog bogatstva, poražene su u građanskom ratu, tako da su snage Konfederacije, iako glavni nosilac novog progresa poražene od savezničkih kolonijalnih sila Unije. Nakon Građanskog rata1864. godine, koji je dao novi smisao ukupnom svjetskom kretanju u razvoju društva, formirane su Sjedinjene Američke Države.

Karakteristična kultura svake federalne jedinice, u podpunosti replikovana zemljom porijekla doseljenika, vrlo dugo nije davala zajednički imenitelj zajedničkoj kulturi osim adminstrativne evidencije po pripadnosti novoj velikoj državi. U poređenju sa kratkotrajnom istorijom države, koja je kroz neprekidne osvajačke i pljačkaške ratove dobila reputaciju svjetske velesile, kulturni obrazac se dugo čekao.