Sumer i Akad

1.UVOD

Sumerske države nastale su u IV milenijumu pne.
Arnold Tojbi tvrdi da je civilizacija-revolucija po značaju uporediva sa neolitskom revolucijom. Niske doline Tigrisa i Eufrata  bile su dovoljno plodne  da se stvori višak proizvoda koji je omogućio nezemljoradničkoj eliti da otkriva, planira, proizvodi i upravlja novim institucijama.

Sumerska civilizacija je prvi put povezala tako veliki broj ljudi istim jezikom, pismom, tradicijom, tehnologijom, ekonomijom, religijom, etikom i društvenom strukturim. Civilizacije prelaze geografske i etičke granice.
Sumerski uticaj na semitske akađane doveo je do obrazovanja Sumersko-Akadske civilizacije koja je zračila svoj uticaj na sve strane sveta.

2.SUMERSKO-AKADSKO CARSTVO

Mesopotamija , međurečje Tigrisa i Eufrata, predstavlja rodno mesto najstarije civilizacije. Sumeri  su tvorci najstarije pismenosti slikovnog pisma koje je evoluiralo u klinasto pismo. Gradili su naselja na brežuljcima koji su ih štitili od poplava. Počeli si da grade nasipe i kanale koristeći oruđa od kamena, drveta,gline, bakra. Veća proizvodnja na isušenim močvarama omogućila je društveni raslojavanje i nametala potrebu koordinacije irigacionih sistema na širim prostorima. Prvobitna društvena organizacija raspla se sredinom IV milenijuma p.n.e kada su se obrazovali prvi samostalni gradovi državice: Ur, Uruk,Kiš,Lagaš,Eridu, Um i drugi. Severnija akadska plemena Semitskog jezika i porekla  pod Sumerskim utcajem stvaraju svoje prve gradove-državice.

Sumersko –akadska civilizacija iznikla je na geopolitički otvorenom prostoru. Neprijateljska plemena i prorodne stihije često su rušile tekovine ljudskog rada. I poslušnost Ocu i vladaru bila je impreativ porodice i države. Gradovi su nastali od centralnih naselja pojedinih plemena. Centralno mesto u gradu imalo je Hram Boga zaštitnika grada, hram je bio stepenastog oblika i služio je kao svetičište, osmatračnica, skladište, arhiv, sud i škola Patesije, gradovi države ostali su važni politički i privredni centri zaštićena zidovima i kanalima. Upravnici gradova(Petesi) bili su prvosveštenici. Kasnije vladari na širim prostorima nosili su titulu lugal(car). Funkcija patesa od izborne je postala nasledna. Vadar je bio vrhovni vojskovođa,zakonodavac i vrhovni sudija. Vladar je preko sebi potčinjenog najvišeg državnog činovnika nubande kontrolisao državnu i hramovsku birokratiju. Vrhovni bog zaštitnik smatran je za vrhovnog vladara čiji su zemaljski izaslanici patesi i hramovski službenicii. Hramovi su posedovali veliku imovinu. Pripadao im je najveći deo obradivog zemljišta i državno hramovska provreda obezbeđivala je rezerve hrane kao osnovu za ekonomsku stabilnost. Hramovska zemlja bila je kolektivna  svojina zajednice . Patesi su preko pisara nadzirali izgradnju i održavanje irigacionih sistema. Moćni stalež sveštenika okruživao je vladare i budno je pratio njihov rad, Istovremeno su posredovali između vladara i naroda. Teokratija zaslonjena autoritetom božanstva nije značila čistu samovolju vladara. Bitne odluke donošene su u prisustvu gradski starešina i naoružanih muškaraca.