Tehnološki procesi

1. Uvod
„Trebali bi smo biti oprezni da iz iskustva izvučemo samo mudrost koja je u njemu i tu se zaustavimo; inače ćemo biti poput mačke koja je sela na vruću peć. Ona više nikad neće ponovo sesti na vruću peć – i to je dobro, ali ona takođe više nikad neće sesti ni na hladnu peć.“ Mark Twain

U čovekovoj prirodi je da konstantno istražuje i nalazi načine da poboljša svoj način života. Prvenstveno da obezbedi što bolju materijalnu osnovu. Tokom vremena dešavale su se revolucije u oblasti privrede i načina ostvarivanja što većeg tržišnog udela u odnosu na konkurenciju, sa novim dostignućima i primenom istih. Zadnjih decenija dvadesetog veka na površinu je izbačen jedan novi princip u proizvodnji. Taj princip je svojom primenom i širenjem na nivou države, potom i kontinenta stvorio velikog konkurenta na svetskom nivou koji dobija naziv „azijski tigar“.

Princip proizvodnje „Just-in-time“ ili proizvodnja tačno na vreme dovodi do novina u proizvodnji koje donose odlične rezultate i sam proizvođač postaje konkurentan u svojoj branši. Sam početak primene tačno na vreme bio je odraz malog broja firmi a ostale su radile na principu „Just-in-case“. Princip je potekao iz Azije, tačnije iz Japana iz firme Toyota Motor Company.

Japanski menandžment je orjentisan na proizvod i proizvodnju a ostali na finansije i profit.

Za japanske menadžere važnija su očekivanja nego pravila.

Širok protok informacija  je u japanskom načinu donošenja odluka suštinski važan.
Veliki napredak japanske industrije i proizvodnje, nazvan „privredno čudo“ rezultat je pre svega jasno utvrdjenih ciljeva proizvodnje i maksimalnog korišćenja sopstvenog i tudjeg znanja. Japansko upravljanje i moderna proizvodnja se prepoznaju po tome što se u toj proizvodnji koriste moderne metode, primenjuju novi principi upravljanja, koriste nove tehnike, što su tu rodjeni novi termini i pojmovi koji personifikuju modernu fleksibilnu proizvodnju.

 
2. „Just-in-time“ proizvodnja

Osnovne karakteristike „Just-in-time“ proizvodnje

Razvoj savremene i moderne privrede polazi od značaja industrijske proizvodnje i činjenice da je upravo proizvodnja taj osnovni sektor gde treba da se usmere sva istraživanja novih metoda proizvodnje, tehnologije i upravljanja.

Proizvod je samo ono što zadovoljava potrebe na tržištu. Proizvodnja razvijena na ovim osnovama predstavlja danas autentičnu proizvodnju sa vrhunskim rezultatima u organizaciji,poslovanja i ekonomičnosti, što je dovelo japanska preduzeća do vrhunskih rezultata – kod povećanja produktivnosti, smanjenja vremena ciklusa i pripreme, smanjenja troškova, škarta, ukidanja skladišta, zaliha, kontrole i dr.

Termin „Just-in-time“ se prevodi kao „vremenski dobro planirano“, „tačno u pravo vreme“, „proizvodnja bez skladišta“, „proizvodnja bez zaliha (gotovih proizvoda)“. Svaki proces treba snabdevati pravim elementima u pravoj količini i u tačno vreme.

Zahvaljujući nedostatku prostora i nedostatku prirodnih resursa, japanci su razvili averziju prema rasipanju. Oni na škart i ponavljanje procesa gledaju kao na rasipanje, pa zato nastoje neracionalnu upotrebu prostora i vremena da smanje odnosno izbegnu. Na sve što ne doprinosi vrednosti proizvoda gledaju kao na rasipanje. Suprotno tome, ostali u svetu nisu na to gledali na isti način.

Rezultati primene „Just-in-time“ filozofije su veoma izražene. U automobilskoj industriji mogući su koeficijenti obrta zaliha od 50 do 100, u poređenju sa onima od 10 do 20 kod tradicionalnog pristupa. U proizvodnji motocikala, „Just-in-time“ sistem omogućuje koeficijent obrta zaliha od oko 20, a u poređenju sa onim od 3 do 5 obrtnog koeficijenta  kod tradicionalnog načina proizvonje.

Sistem „Just-in-time“ je vrlo efikasan sistem upravljanja u industriji. „Just-in-time“ proizvodnja je krajnji cilj nove proizvodnje, a ne sredstvo za postizanje cilja.