Zapadnoevropske integracije od rimskih ugovora do danas

UVOD

Od utopističkog ideala o stvaranju Velike Evrope do najvećeg proširenje u historiji, kojim je ova nekada prvenstveno ekonomska zajednica, 1.maja 2004. godine proširena i na istok kontinenta, trebalo je oživotvoriti sva temeljna obilježja ove unikatne tvorevine: srateško partnerstvo između različitih država i njihovih unutrašnjih uređenja; privrženost miru i neprestanom progresu; princip dijaloga, tolerancije i solidarnosti.
To su motivi zbog kojih je jačanje integrativnih veza s Evropskom unijom i izgradnja kompatibilnog pravnog, političkog, a posebno ekonomskog sistema, postalo strateška preokupacija gotovo svih evropskih zemalja koje nisu uključene u Uniju.
Činjenica da ne samo politika i ekonomija, nego i svakodnevica, barem u državama – članicama, ovise o Evropskoj uniji u sve više područja i pokazuju takve osobine koje upućuju na to da će tako i u budućnosti ostati. EU budi veliki interes kao uspjeli eksperiment mirnog rješavanja konflikta, što je aspekt koji je, malo izgubljen iz vida. Zbog toga ovdje treba podsjetiti da su države koje danas veoma intenzivno surađuju jedna s drugom, koje su napravile zajedničke institucije i koje odnedavno imaju zajedničku monetu, prije 60 godine bile ljuti ratni neprijatelji!
U ovom seminarskom radu biće riječ o korijenima i nastanku današnje EU, o evropskim ugovorima, o nastanku predostima i nedostacima eura koji je od 1.januara 2002. godine promijenio život Evropljana.

EVROPSKA UNIJA (EU)

Jedina integracija koja je do sad prošla sve faze integriranja, od Rimskih ugovora do danas je Evropska unija (EU). „Europska unija je regionalna organizacija evropskih država kroz koju članice ostvaruju zajedničke Slika 1 – Zastava Evropske unije ciljeve kao što su uravnotežen gospodarski i društveni razvoj, visoka razina zaposlenosti, te zaštita prava i interesa građana“.
Europska unija danas broji 27 država članica. Prostire se na 4.325.675 km², a broji oko 496 miliona stanovnika (procjena 2007.), uz gustoću naseljenosti od 115 stan./km², govore se 23 službena jezika, uz euro (€ EUR) se koristi još 14 valuta. Službena himna je Oda radosti (Ludwig v. Beethoven), a dan evrope je 9.maj. Europska unija od 1. januara 2007. godine ima 27 zemalja članica.
Europska unija ima vrlo složen sistem institucija. Najvažnije institucije Europske unije su:

• Vijeće EU ( Predsjedava: Francuska; Predsjednik: Nicolas Sarkozy ) ili poznatije kao Vijeće ministara EU. Vijeću ministara pomaže u radu Odbor stalnih predstavnika (COREPER).
• Europska komisija ( Glavno tajništvo: Bruxelles; Predsjedava: Bernard Kouchner )
• Europski parlament ( Sjedište: Strassbourg, Bruxelles, Luksembrug; Predsjednik: Hans-Gert Pöttering )
• Europski sud pravde, koji uključuje i Sud prvog stupnja
• Europsko vijeće koje i nije tijelo (kvazi-institucija), već sastanak na vrhu (summit) šefova država ili vlada država članica i predsjednika Europske komisije.

„Trenutno 12 zemalja članica čini Zonu jedinstvene valute ( Evropske monetarne unije, EMU – Eurolenda – a). Osim 10 „najnovijih članica ( Češka, Estonija, Kipar, Latvija, Litvanija, Mađarska, Malta, Poljska, Slovačka i Slovenija), u ovoj valutnoj zoni nisu još tri „stare“ članice: Danska, Švedska i Velika Britanija. Kao takva Evropska unija se temelji na: ekonomskoj uniji, monetarnoj uniji, zajedničkoj spoljnoj i bezbjedosnoj politici“.

PREDHISTORIJAT EU

Današnja Evropska unija rezultat je polustoljetne evolucije koja je počela u okvirima Europskih zajednica pedesetih godina 20. stoljeća. „Još neposredno poslije Drugog svjeskog rata vinston Čerčil je govorio o potrebi stvaranja „ujedinjenih zemalja Evrope“ koje će donijeti sreću, prosperitet i slavu“.

Evropska Zajednica za ugalj i čelik

Proces europske integracije započeo je kao sektorsko udruživanje država članica u sklopu Europske zajednice za ugalj i čelik (osnovane 1952. Pariškim ugovorom), koju je osnoval šet zemalja: Belgija, Francuska, Italija, Luksemburg, Nizozemska, Njemačka, a nekoliko godina poslije proširio se i na druga područja: nuklearnu energiju u okviru Europske zajednice za atomsku energiju (Euratom) i na druga, široko definirana područja gospodarske suradnje u sklopu Europske ekonomske zajednice (EEZ).

Rimski ugovor

Rimskim ugovorima, potpisanima 25. marta 1957. u glavnom talijanskom gradu, osnovane su Europska ekonomska zajednica (EEZ) i Europska zajednica za atomsku energiju (Euratom). Države potpisnice bile su Belgija, Francuska, Italija, Luksemburg, Nizozemska, Njemačka, a tim su dokumentima ustanovile carinsku uniju među državama i postavile kriterije i temeljne ciljeve stvaranja zajedničkog tržišta koje bi osiguralo slobodno kretanje ljudi, roba, usluga i kapitala, odnosno postigao se jedinstveni razvoj ekonomija, kontinuirani ekonomski razvoj i povećao standard života stanovnicima država članica. Rezultat je bio očit: u narednih deset godina razmjena između članica porasla je za četiri puta. 1967. godine Evropska ekonomska zajednica, Evropska zajednica za ugalj i čelik i Evropska zajednica za atomsku energiju integrisale su se u Evropsku zajednicu (European Community – EC).

Sporazum iz Breton Vudsa
Naredna etapa u razvoju EZ odnosila se na pokušaje integracije u monetarnoj oblasti. „Statutom Međunarodnog monetarnog fona (MMF), usvojenim u Breton Vudu 22. jula 1944. godine, je uvtrđeno da se kursevi ramjene između valuta zemalja članica određuju na osnovu fiksno utvrđenih kurseva razmjene i marži fluktuacije“. Odlučeno je da se sve valute vežu za dolar, uz moguće fluktuacije od 1% u oba smjera, sve do kraja šezdesetih godina ovaj sporazum igrao je značajnu ulogu u podsticaju međunarodne trgovine i bržeg privrednog rasta.

Vernerov izvještaj
Vernerov izvještaj 1970. godine predstavlja zvaničan prijedlog Evropske zajednice o stvaranju Ekonomske i Monetarne unije (EMU), predlaže se usklađivanje nacionalnih ekonomija kako bi se stekli uslovi za jedinstvenu valutu u okviru (EEZ). Nestabilnost evropskih valuta ozbiljno ugrožava ovaj projekat, te Vernerov izvještaj nije prihvaćen i kao rezultat napora da se pronađe efikasniji mehanizam koordinacije u novonastalom ambijentu opšteg fluktuiranja deviznih kurseva, 1979. godine stvoren je Evropski monetarni sistem (European Monetary System – EMS).