Zastupništvo

UVOD

U današnjem smislu, rimsko pravo nije poznavalo institut zastupništva. Pod ovim pojmom se u to vreme podrazumevalo da je to pravni posao koji je prizvodio pravno dejstvo samo ako bi ga stranke lično zaključile. Postojao je mandat i zastupanje maloletnika.
Kasnije, u pretorskom pravu su napravljene mogućnosti indirektnog zastupanja putem aciones adiectitiae qualitatis. Na osnovu ovoga, treća lica su tužbom mogla da zahtevaju ispunjenje obaveze direktno i od lica koje je zaključilo pravni posao i od lica za čiji je račun pravni posao bio zaključen. Pri zaključivanju pravno posla jednog lica za drugog pored ličnog obvezivanja lica koje ga je zaljučilo dolazilo je do istovremenog obavezivanja i onog lica za koje je pravni posao zaključen.
Zastupništvo je u srednjem veku bilo limitirano i posmatralo se kao ugovor o nalogu ili mandatu.
Prve kodifikacije građanskog prava nisu usvojile zastupništvo kao opšte prihvaćen pravnn instittu, već samo kao izuzetak od pravila da svako zaključuje pravne poslove.
Kasnije, nemački građanski zakonik iz 1896.godine je definisao zastupništvo i to kao izjavu volje koju zastupnik daje u ime zastupanog postupajići u granicama ovlašćenje, a koja obavezuje direktno zastupanog.
Naš Zakon o obligacionom pravu je zastupništvo definisao kao mogućnost da „ugovor koji sklopi zastupnik u ime zastupanog lica u granicama svojih ovlašćenja obavezuje neposredno zastupanog i drugu ugovornu stranu“.

1. ZASTUPNIŠTVO
1.1. Pravna priroda zastupništva

Kod starijih i novih romanista zastupljena je najstarija teorija, po kojoj je zastuništvo fikcija pri kojoj se uzima da zastupnik prenosi volju zastupljenoga. Ovu teoriju je najbolje formulisao Savinji. Mana ove teroije je da, kako mogu poslovno potpuno nesposobna lica koja uvek zastupaju zakonski zastupnici da imaju volju. Pored njega, postoji još jedan autor, a to je Puhta koji je postavio drugu fikciu, a to je da pravni posao zzaključuje zastunik, a odmah ga cedira na zastupljenoga.
Kao pitanje se postavlja, čija je volja angažovana kod zastupništva, da li je zastupnikova ili zastupljenoga, tako da je bitno zbog ocene valjanosti pravnoga posla, kod koga se uzimaju u obzir nedostaci volje, da li kod zastunika ili kod zastupljenoga. Kako teorija tako i praksa se sada obično slažu u tome da se ti elementi uzimaju u razmatranje i kod jednog i kod drugog.

1.2. Pojam zastupništva

Preduzimanje pravnih poslova u ime i za račun zastupnog fizičkog ili pravnog lica, na bazi ovlašćenja za zastupanje predstavlja zastupništvo. Zastupnik je lice koje preduzima pravne poslove, dok je zastupani lice u čije ime i za čiji račun se posao preduzima. Pored ova dva lica pojavljuje se i treće lice sa kojim zastupnik zasniva pravni posao u ime i ua račun zastupanog. Ovaj pravni posao nastaje izjavom volje pravnog subjekta koji nekada ne može sam preduzeti pravni posao zbog pravnih ili i faktičknih smetnji. Faktička smetnja može nastati zbog boravka subjekta u drugom mestu, pravne neukosti i dr.