ABS – Anti lock brake system

Uvod

Sa aspekta bezbijednosti saobraćaja, uređaj za zaustavljanje je jedan od najvažnih uređaja na motornom vozilu. Zadatak uređaja za zaustavljanje je veoma kompleksan, a da se takvi zahtjevi ispune, na vozilu se ugrađuju kočioni sistemi. Aktiviranjem sistema za kočenje nastaje trenje između pokretnih i nepokretnih elemenata kočnice. Kinetička energija vozila se pretvara u toplotnu energiju, koja se oslobađa zbog radne sile trenja nepokretnih i pokretnih elementa izvrsnog mehanizma kočnice. Ostvareni moment kočenja zavisi od angažovanog momenta sile prianjanja između pneumatika i podloge. Angažovana vrijednost sile prijanjanja zavisi od stanja pneumatika, karakteristike podloge, vlažnosti podloge, brzine kretanja i drugo. Osnovni uslov koji, u odnosu na bezbjednost saobraćaja, treba da ispuni svaki kočioni sistem jeste da uz maksimalnu moguću efikasnost ne ugrozi stabilnost kretanja i upravljivost vozila pri kočenju. Ovo će biti ostvareno samo u slučaju kada se pri kočenju ne ugrozi osnovna funkcija točka – njegovo kotrljanje po podlozi. Kako je važno da se vozilo u određenim uslovima bezbjedno zaustavi, toliko je važno da u toku kočenja ne izgubi svoju stabilnost, odnosno da se kreće po trajektoriji koju diktira vozač. Pri snažnim kočenjima, međutim, vozilo vrlo često postaje nestabilno, što može da izazove teške posljedice. Stabilnost se gubi kada se kočenje vrši na granici prijanjenja na jednoj ili obje osovine vozila.U tom trenutku je potreban ABS .

1.Pojava i industrijski razvoj ABS sistema

Pojava ABS-a datira još od 1928 g. kada je Nijemac Karl Wessels  patentirao mehanizam koji reguliše silu kočenja kod automobila, ali taj je koncept postojao samo na papiru. Tek početkom II svjetskog rata, 1941. testiran je prvi regulator blokiranja točka za koji je zabilježeno: Postigli su tek osrednji rezultat. Uprkos tome sto je u početku doživio neuspjeh, ovaj je sistem postao konstrukcijska baza za slijedeće mehanizme. Ideja o senzorima koji prate okretanje točkova i kontrolnoj jedinici koja upravlja kočnicama bila je uspješna, ali pretvoriti koncept u funkcionišući mehanizam bilo je komplikovano. Problem senzora riješen je već 1952 g. u ABS sistemu ugađenom u avion, ali i u Knorrov sistem iz 1954. za lokomotivu. Ali ugradnja u automobile još nije bila moguća jer su postojali zahtjevi koji su se postavljali pred mehanički senzor zbog tanje preciznosti te nedovoljne pouzdanosti u zavojima, na grbavim podlogama ili nepovoljnim vanjskim uticajima.
Firma TELDIX iz Neidelberga prva se ozbiljno angažovala oko razradjivanja ABS-sistema. Godine 1967. riješili su problem senzora beskontaktnim induktorskim senzorima. Sljedeći problem bila je tzv. centralna jedinica, koja je još uvijek radila na analognoj tehnologiji i koja je zbog komplikovanosti bila podložna čestim kvarovima, a integrisani krugovi još nisu postojali. Ipak ovaj je koncept pokazao potencijal i 12. decembra 1970. prva generacija ABS-a uvjerila je na testnoj stazi novinare i stručnjake koji su tu bili prisutni da zaista postoje razlozi šire primjene ovog sistema za kočenje. Slijedećih 8 g. inžinjeri su radili na trajnosti i pouzdanosti sistema koji bi bio spreman za serijsku proizvodnju. Tokom tog razdoblja ABS je uveliko profitirao razvojem elektronike. Naime, tek pojavom integrisanih krugova mogla je biti proizvedena dovoljno mala kontrolna jedinica sposobna da prati podatke senzora i u kratkom vremenu upravlja ventilima kontrole pritiska. Zahvaljujuci elektronici sada je sistem bio u mogućnosti kontrolisati i zadnje, a ne samo prednje točkove. Firmi VOSSN trebalo je 5 g. da isporuči prvi digitalni kontroler za testiranje.
Razvoj ABS-a znatno je unaprijedio i Robert Bosch koji je na tržište 1978. izbacio elektronski sistem,koji se serijski počeo ugradjivati u vozila Mercedes 450 SE, a nesto kasnije i BMW 745i.