Elektornsko berzansko poslovanje

Uvod
Današje berzansko poslavanje predstavlja vrhunac dugogodišnjeg razvoja finansijske imovine i načina trgovanja tom imovinom. Akcije su bile jedini predmet trgovanja na ranijim berzama, dok se u savremenom dobu pored akcija trguje i sa nekim novim vrijednosnim hartijma koje su doprinijele i razvoju novih procedura trgovanja na berzama. Napredak u tehnološkom smislu donio je i efikasniji i brži protok informacija. Pojava Interneta drastično je promenila način poslovanja u svetu. Berzanski poslovi koji su nekad bili privilegija malog kruga posvećenih danas postaju dostupni savkom ko ima računar, tablet, pametni telefon ili slične urađaje tako da današnji trgovci u svakom trenutku mogu pratiti vrijednost svojih vrijednosnih papira. S obzirom na specifičnost organizacije i načina poslovanja na berzi, berza kao nerazdvojni dio tržišta predstavlja jedan od najvaznijih segmenata tržišne privrede uopšte.
Snaga i kvalitet berze je slika o stanju tržišta kapitala i sigurnosti kapitala na nacionalnom nivou. Cijene koje se na njima formiraju odražavaju sliku o ekonomskom stanju kompanija i omogućavaju pogodnu alokaciju resursa između firmi. Razvijenost tržišta kapitala odraz je zdravlja nacionalne ekonomije, snage kompanija koje posluju na tom tržištu, odnosno ekonomske moći privrede i stanovništva te zemlje.

Pojam i definicija berze

„Berza je definisana kao organizacija, udruženje, ili grupa ljudi koji čine, održavaju ili organizuju mjesto trgovanja ili opremu za spajanje kupaca i prodavaca hartija od vrijednosti i drugih berzanskih materijala”
„Od svojih pojavnih oblika do danas u svetu je osnovano preko 500 berzi u 90 zemalja sveta. Tri četvrtine od ovog broja pripada industrijski razvijenim zemljama Evrope, Amerike i Azije, a jedna četvrtina zemljama u razvoju i zemljama u tranziciji. Današnje berze su visoko organizovana tržišta, kako sopstvenom regulativom, tako i regulativom nadležnih državnih organa. Njihovo dejstvo se ogleda u stabilizatorskoj funkciji i ujednačavanju tržišnih tokova, izuzev u velikim ekonomskim krizama kada i one deluju destabilizaciono“
Prve organizovane berze pojavljuju se u XV veku. Smatra se da je prva osnovana u Anversu 1460. godine. Druga po redu berza osnovana je u Parizu “Bourse de Valeurs” 1563., a treća u Londonu 1566.“Royal Exchange”, današnja “Stock Exchange“.

Poznatije berze

Jedna od najpoznatijih i najvećih berzi u svetu je Njujorška berza. Njeni početci su negde oko 1725. godine i vezani su za Wall Street. Na tom mestu se trgovalo žitaricama i duvanom, dok je trgovanja hartijama od vrednosti bilo malo. Prvi tragovi trgovanja deonicama datiraju od 1792. godine kada je u novinama zabeležen podatak da se u ulici Wall Street ispred kuće 22 sastaju dileri svakog dana u podne. Formalno udruživanje i organizovanje kao i izbor rukovodstva dogodilo se 1817. godine kada se berza preselila u zgradu Wall Street 40.
Na istoku najpoznatija je berza u Tokiju (Tokyo Stock Exchange). U Japanu su 1878. godine započele sa radom dve berze: Tokyo Stock Exchange i Osaka Stok Exchange. Na ovim berzama trgovalo se obveznicama a od 1890. godine pojavile su se prve dionice. Nagli razvoj i ekspanzija trgovanja na berzama zabeleženi su za vreme Prvog svetskog rata. Berze su uspiješno poslovale sve do završetka Drugog svetskog rata, u toku koga su objedinjene u jednu pod nazivom “Japan Securites Exchange”. Po završetku rata berza je zatvorena a trgovina hartijama od vrijednosti odvijala se preko brokerskih kuća na neformalnom tržištu. Berza je ponovno formirana 1949. godine i prati privredna kretanja i razvoj u Japanu. Počev od 1985. godine dolazi do internacionalizacije, to jest do pojave inostranih hartija od vrednosti i inostranih članova berze.
Najvažniji berzanski centri su Njujork, London, Tokio, Frankfurt i Čikago.. Na ovom linku se mogu naći gotovo sve berze na svijetu (naše montenegoberze nema).http://www.world-stock-exchanges.net/europe.html