Kultura starenja između tradicionalnog i savremenog modela u Republici Srbiji

UVOD

Savremena civilizacija ostvaruje se u silovitom ubrzanju, u promeni koju je teško pratiti.
Pored toga, savremena tehnička civilizacija, procesi globalizacije, bezrezervna trka sa
vremenom, navikama, tradicijom, stavlja čoveka pred nove dileme: on oseća sve veću moć u
potčinjavanju prirodnih sila svojim potrebama i ciljevima, ali nema još dovoljno poverenja u
snagu svog razuma da racionalno iskoristi vlastita dostignuća; on je uplašen sopstvenim
delom koje preti da ga uništi; on je sagradio automatizovane fabrike i robote, ali je ostao sitan
šraf gigantske mašine [1]. Ukratko, savremeno društvo je puno paradoksa, koji ostavlja trag,
pre svega na samom čoveku, kao nosiocu društvenog poretka. U takvoj situaciji, čovek kao
biće na kome egzistira čitavo čovečanstvo, pa i društvo u celini, mora da pronaĎe adekvatne
obrasce ponašanja, koja će odgovoriti na fundamentalna pitanja koja se odnose na suštinske
karakteristike i potrebe čoveka kao ljudske ličnosti, o socijalno-kulturnim determinantama
ličnosti i o odnosu ličnosti prema socijalno-kulturnoj sredini, o integritetu ličnosti i principima
funkcionisanja takve organizacije kakvu nazivamo ličnost, o problemima socijalizacije i
personalizacije. Jedno od pitanja koje su nezaobilazna karika savremenog društva, jeste i tema
ovog seminarskog rada, a to je najstarija populacija stanovništva, njihov odnos prema društvu,
odnosno stav društva prema njima.
Kultura starenja postaje veliki etički i egzistencijalni problem svakog savremenog društva.
Činjenica je da ţivimo u doba produţenog ţivotnog veka, što logično prati i činjenica da je
svakog dana sve veći broj starih ljudi. Duţnost svakog društva s takvom strukturom
stanovništva je organizicija odgovarajuće brige za tu skupinu stanovništva, kako bi se svaki
pojedini član zajednice osećao dostojanstveno, sigurno, zaštićeno i sretno u poznim godinama
svog ţivota. Sa oko 22% stanovništva starijeg od 60 godina, Srbija spada u najstarija društva
u Evropi. Trendovi takoĎe ukazuju na značajan porast populacije starih, tako da bi za trideset
godina taj udeo mogao da poraste do 40%. U Srbiji su procesi tranzicije dodatno oteţali
situaciju, jer je veliki deo populacije starosne dobi 55–59 godina, kojih ima skoro 600.000
prevremeno penzionisan, ostao bez posla ili je pred gubitkom posla. To udeo stanovništva
„trećeg doba” realno već sada podiţe na blizu 30% [2]. O svim aktuelnostima, problemima,
osvrtanjima na ranije periode, statističkim pokazateljima i predlozima rešenja, što se tiče ove
oblasti kulture jednog društva, bavićemo se u ovom seminarskom radu.