Neuracunljivost

1.    Osnovi isključenja krivice

    Neuračunljivost
 
Učinilac djelo učinio u stanju neuračunljivosti ne moze biti smatran krivim,odnosno neuračunljivost isključuje krivicu kao obavezan element krivičnog djela….
Neuračunljivost je psihičko stanje učinioca koje postoji u vreme izvršenja krivičnog dela, u kome on nije mogao da shvati značaj svog dela ili nije mogao da upravlja svojim postupcima usled duševne bolesti, privremene duševne poremećenosti, zaostalog duševnog razvoja ili druge teže duševne poremećenosti. Ovakvo stanje određuju dve komponente: biološka i psihološka. Biološka sadržina neuračunljivosti se izvržava kroz nenormalon stanje duševnog zdravlja, kao postojanje određenog oblika i vida duševne poremećenosti, dok se psihološka sadržina ogleda u poremećaju psihičkih funkcija u sferi rasuđivanja ili odlučivanja. Dakle, u krivičnom pravu postoji prezumpcija uračunljivosti, što znači da kod svakog učinioca krivičnog djela u krivičnom postupku se ne utvrđuje uračunljivost, već neuračunljivost i to samo onda kada se posumnja u normalnost učinioca na osnovu njegovog ponašanja. Te nisu rijetki slučajevi da se učinioci najtežih krivičnih djela ponašaju nenormalno, pri tom glumeći nenermalnost, kako bi upravo izbjegli krivicu. Za utvrđivanje neuračunljivosti koriste se tri metode:
•    psihološka,
•    biološka i
•    mešovita.
Psihološka-simptomatička metoda utvrđuje postojanje psihičkih smetnji u normalnom odvijanju psihičkih funkicija i njihovog uticaja na sposobnost za rasuđivanje i odlučivanje učinioca krivičnog dela.
Biološkom-etiološkom metodom se utvrđuju nenormalna psihička stanja, ali se ne utvrđuje njihov uticaj na normalno odvijanje psihičkih funkcija učinioca krivičnog dela.
Mešovita metoda (psihološka-biološka) kojim se prvo utvrđuje postojanje nenormalnih psihičkih stanja učinioca u vreme izvršenja krivičnog dela, a zatim se utvrđuje da li su i u kojoj meri ta stanja uticala na normalno odvijanje psihičkih funkcija.
Procjena neuračunljivosti se vrši s obzirom na vrijeme izvršenja krivičnog djela i s obzirom na konkretno izvršeno krivično delo, tako da neko lice može da bude u isto vrijeme neuračunljivo za jedno krivično djelo, a uračunljivo za drugo.
Naš Zakonik za utvrđivanje neuračunljivosti usvojio je mješoviti metod. Dakle, prema našem pravu neuračunljivost čine dva elementa: psihološki element-nemogućnost rasuđivanja, koja predstavlja nemogućnost shvatanja značaja svog djela. To je intelektualna nemoć učinioca da shvati stvarni društveni i pravni značaj djela, odnosno nemogućnost učinioca da shvati da je njegovo delo asocijalno, štetno i opasno za društvo te da društvo ne odobrava njegovo ponašanje, već ga osuđuje.
Prema novom Zakoniku, potrebno je da postoji nemogućnost shvatanja pravnog značaj dela, odnosno protivpravnosti ili zabranjenosti dela ili nemogućnost odlučivanja, koja znači nemogućnost učinioca da kontroliše svoje ponašanje, da ga usmeravau određenom pravcu, da upravlja svojim postupcima saglasno sadržaju svesti.Pored psihološkog elementa, neurčunljovost čini i biološki element koji optet čini postojanje duševne poremećenosti odnosno stanja usled koga je došlo do naručavanja normalnog odvijanja psihičkih funkcija usled kojih učinilac dela nije u mogućnosti da privilno rasuđuje i odlučuje. Brojne su duševne poremećenosti.