Savremena korporacija u uslovima globalizacije

1. UVOD

Globalizacija je u svojoj orijentaciji maksimiziranje globalnih profita i prijetnja kvalitetu života na planeti, posebno zemalja u tranziciji. Bez obzira na negativne aspekte globalizacije, njenu pojavu bi trebalo prihvatiti kao izazov za mogućnosti koje ona nudi u ekonomskom razvoju i rastu. Ako se može dokazati da je proces globalizacije započeo prije više stotina godina ili da njegov početak korespondira sa početkom razvoja civilizacije, onda se opravdano postavlja pitanje nije li značaj koji je posvećen pitanju globalizacije u savremenim raspravama preuveličan. Nije li, samim tim, riječ o jednoj velikoj intelektualnoj greški koja znači da je u fokus pažnje postavljena lažna dilema, iza koje prolaze mnogo značajniji procesi.

Ako se, s druge strane, početak procesa globalizacije smesti u relativno skorašnji period, početak osme ili devete decenije XX veka, na primer, ima osnova za pretpostavku da je riječ o fenomenu kojim se stvara određeni diskontinuitet u istoriji. To bi u teorijskom smislu, moglo voditi redefinisanju dosada postojećih teorija i bacilo bi novo svjetlo na analizu savremenih i budućih događaja, kao što je to uostalom bio slučaj sa procesom industrijalizacije, bez koga se ni jedna moderna pojava ne može adekvatno objasniti.
Dok je nekada, za veliki broj poslovnih aktivnosti bilo dovoljno poznavati samo lokalne prilike, afirmacijom procesa globalizacije tržišta javlja se spoznaja da bez uvida u kompleksne razvojne tendencije, gotovo svako lokalno delovanje postaje u velikoj meri problematično. Drugim rečima, globalizacija tržišta, kao rastuća korelacija njegovih pojedinih segmenata, daje nove pretpostavke poslovanja u međunarodnim okvirima. Od učesnika na svjetskom tržištu zahtjeva se novi kvalitet u pogledu izbora modaliteta za uključivanje na globalizovano svetsko tržište.

Napuštanje starih paradigmi, tradicionalnih koncepata i definisanje novih pristupa međunarodnom poslovanju, podvlači potrebu da se svi akteri uključe na globalno tržište u kompleksnijem obliku kako bi se izvršila njihova potpunija integracija u međunarodne ekonomske tokove. Promene u globalnom okruženju dovele su do povećane slobode odvijanja međunarodnog poslovanja, ali i promijenjenih uslova za ostvarivanje konkurentnosti.
Ekonomske, političke, tehnološke, kulturne, demografske, ekološke i druge tendencije u okruženju imaju značajne uticaje na sam razvoj makro tržišta.
2. ISTORIJSKA MJERA GLOBALIZACIJKIH TEŽNJI

Drevne civilizacije i nove zajednice pokazuju kroz svoje istorijsko trajanje mnoge strane ljudskog bića i njegove težnje i nastojanja. U tom duhu možemo govoriti i o pretečama onog što danas nazivamo globalizacija.
Stvaranje i život prvih velikih religijskih sistema predstavljaju prve slike sveta koje prevazilaze lokalne duhovne horizonte. Najistaknutije mesto u tom periodu (od 300. godine stare ere pa sve do renesanse) zauzima mediteranska kulturna zona sa svoje dve grane: arapsko-islamskom i evropskom, sa tri carstva: rimskim, otomanskim i vizantijskim, sa četiri ukrštajuće civilizacije: helenskom, islamskom, istočno-hrišćanskom i zapadno-hrišćanskom. Sa jedne strane smo tada imali prostor kulturnog, religijskog i ekonomskog ukrštanja na ovom tlu dok se na drugoj strani planete uzdizala kinesko-konfučijanska kulturna zona sa kineskim carstvom u centru i Japanom na periferiji. Spona ovih civilizacija biće osvajanja Džingis-kana u 13. veku koja će omogućiti Evropljanima mnoga otkrića (barut, kompas,..),a koja su kasnije dovela do uspona Evrope i njene potpune afirmacije. Treba još spomenuti ogromna prostranstva i mase koje je objedinjavao islam , kao i prostrane regione indijske civilizacije i Subsaharske Afrike .
Ipak, čvršće forme ujedinjavanja stanovništva u gigantske kolektivitete predstavljaju predmoderne univerzalne države: Kinesko carstvo, Paks Mongolia, Rimska imperija, Otomanska imperija, Ruska carevina. Preteče modernih saobraćajnih i proizvodnih arterija kao i prve administrativne veze čiji su pipci dopirali u najskrivenije kutke carstava, politički i kulturno objedinjavaju prostor. Ipak, za razliku od današnjeg doba, glavne niti povezivanja zajednica nisu bile ekonomske već kulturne i religijske, dok je uloga vojne ekspanzije bila odlučujuća. Ekonomska snaga se zbog sporog rasprostiranja tehnoloških inovacija nije mogla tako snažno realizovati.