Skloništa

Uvod
Porast broja vanrednih situacija u poslednjih dvadesetak godina, i to kako prirodnih tako i onih izazvanih čovekim delovanjem, imao je za posledicu gubitke ljudskih života, uništavanje privredne i društvene infrastrukture, značajne štete u životnoj sredini, itd. Dalje pogoršanje situacije se očekuje sa porastom učestalosti i intenziteta ekstremnih meteoroloških događaja (oluje, nevremena, vreli talasi, itd) a kao posledica ukupnih klimatskih promena.
Prema postojećim propisima RS obavljanje poslova civilne zaštite je u nadležnosti Ministarstva unutrašnjih poslova (Sektor za vanredne situacije). Osnovni propis koji reguliše ova pitanja je Zakon o vanrednim situacijama („Službeni glasnik RS“, br. 111/09). Ovome treba dodati Zakon o zaštiti od požara („Službeni glasnik RS“, broj 111/09), Zakon o eksplozivnim materijama, zapaljivim tečnostima i gasovima („Službeni glasnik SRS“, br. 44/77, 45/85, 18/89), Zakon o prometu eksplozivnih materija („Službeni list SFRJ“ br. 30/85, 6/89 i 53/91, „Službeni list SRJ“ br. 24/94, 28/96, 68/2002), Zakon o prevozu opasnih materija („Službeni list SFRJ“ br. 27/90, 45/90, „Službeni list SRJ“, br.24/94, 28/96, 21/99, 44/99,68/2002). Procenjuje se da je usvajanjem Zakona o vanrednim situacijama trebalo da se ostvari usklađivanje sa sledećim propisima EU: Odlukom Saveta 2001/792/EZ, Euratom; odlukom Saveta 2004/277/EZ, Euratom; Odlukom Saveta 1999/847/EZ; Odlukom Saveta 2007/162/EZ, Euratom i Odlukom Suda br. 12/2005.
Skloništem se podrazumjeva dvonamenski objekat ili poseban objekat koji se koristi za zaštitu ljudi i materijalnih dobara od zračnih, raketnih, topovskih, minobacačkih i drugih napada, upotrebe radioaktivnih, hemijskih i bioloških sredstava, odnosno nastanka opasnosti od tih sredstava usled tehničko – tehnoloških nesreća kao i za smeštaj evakuiranih građana u slučaju prirodne i druge nesreće. Skloništa se grade kao skloništa osnovne zaštite i kao skloništa dopunske zaštite.
Skloništa se, u pravilu, grade u sklopu objekata ili kao posebni objekti.
Kao dvonamenski objekat, odnosno dvonamenska prostorija smatra se građevinski objekat, odnosno deo građevinskog objekta koji se u miru može koristiti za određene privredne ili druge namene, a u ratu za sklanjanje ljudi i materijalnih dobara.
Organizovanje prostora i opreme skloništa za mirnodopske namene mora biti prilagođeno brzom uklanjanju (montažno – demontažni elementi prilagođeni jednostavnom manipulisanju), tako da se u slučaju opasnosti sklonište može odmah prilagoditi uslovima korištenja za sklanjanje ljudi i materijalnih dobara.
1. Planiranje i izgradnja skloništa
Potrebe za izgradnju skloništa utvrđuju se na osnovu procene ugroženosti područja zemlje, odnosno područja opštine od ratnih dejstava ili određenih prirodnih i drugih nesreća i potrebe za sklanjanjem ljudi i materijalnih dobara koja mogu biti u ratu ugrožena ratnim dejstvima, a u miru određenim prirodnim i drugim nesrećama.
Na osnovu procene, dokument koji se odnosi na prostorno uređenje obvezno sadrži i prilog o skloništima koji obuhvata detaljne urbanističko-tehničke uslove izgradnje skloništa usklađene s razinom dokumenta prostornog uređenja.
Prostorni plan zemlje definiše razmeštaj skloništa na određenom području zemlje sa makrolokacijom, vrstom i orjentacionim kapacitetom.
Prostorni plan opštine, odnosno grada i prostorni plan područja posebnih obeležja (ukoliko je definisana gradnja ovog objekta u dokumentu koji razrađuje šire područje) definiše lokaciju, vrstu i kapacitet ovih objekata, u pokazateljima koji su u skladu sa nivoom prostornog plana.
Urbanistički plan na onovu preuzetih podataka iz dokumanata prostornog uređenja šireg područja detaljnije razrađuje, pored navedenih podataka i zone gravitacije, otpornost i td.
Regulacioni plan, ukoliko obuhvata lokalitete sa objektima u kojima treba da grade skloništa detaljno razrađuje podatke, a naročito: lokaciju sa pripadajućom parcelom, gabarite objekta sa građevinskim i regulacionim linijama, jasno naznačene prilaze, infrastrukturnu povezanost i druge osnovne podatke o objektu. Urbanistički projekat u okviru idejnih rešenja svih objekata razrađuje i idejno rešenje skloništa (ukoliko je projektom obuhvaćeno), a u skladu sa uslovima prezentiranim iz plana šireg područja. Saglasnosti sa planovima koji se odnose na skloništa daje uprava civilne zaštite u saradnji s upravama opština koje je nadležno za poslove prostornog uređenja opštine.