Tumačenje u pravu

SAŽETAK

Tumačenje može biti široko (sistemsko) i tumačenje pojedine pravne norme. Sredstva tumačenja su jezik, logika, povijest norme, cilj norme, itd. Subjekti tumačenja  se dijele na one: što stručno tumače , tj. pravnici i što nestručno tumače tj. nepravnici. Postoji više tipova tumačenja u pravu kojima se subjekti tumačenja bave., a to su: neobvezujuće, obvezujuće, apstraktno i konkretno tumačenje normativnih odredbi, Osobe koje se bave tumačenjem u pravu, moraju raspolagati određenom količinom znanja, prije svega im je potrebna opće i pravna kultura. Važno je da imaju dobro znanje o jeziku, logici i društvenim odnosima koji su normirani, o vrijednosnim i ideološkim sustavima koji utječu na normiranje.

Pri jezičnom tumačenju koriste se pravila leksikografije, sintakse i gramatike, naravno misli se na pravila koja vrijede u društvu subjekta tumača. Ciljno tumačenje je glavni način razumjevanja pravnih normi. Ovim tumačenjem se konačno dolazi do zaključka o najboljem značenju pravnih normi. Sistematsko tumačenje predstavlja postupak kojim se otkrivaju značenja jedne norme na način da se međusobno povezuju i dopunjuju elementi te norme što se nalaze u različitim odredbama ili tako da se ta norma povezuje i razjašnjava uz pomoć drugih normi iz pravnog sistema.  Historijsko tumačenje je postupak koji se traži značenje jedne pravne odredbe ispitivanjem povijesnih okolnosti koje su prethodile donošenju te odredbe ili su bile povod ( neposredan razlog- occasio legis) za njeno donošenje. Argumentum a contrario je argument kojim se iz jedne izričite normativne kvalifikacije (prava, obaveze) nekog ponašanja zaključuje da postoji suprotna prešutna kvalifikacija drugog ponašanja. Argumentom analogije se iz izričite normativne klasifikacije nekog odnosa zaključuje da ta ista klasifikacija pripada i nekom drugom odnosu koji je sličan ovome što je klasificiran. Kod argumenta a fortiori  bitan je razlog (ratio) norme (a ne sličnost slučajeva) koji se može prepoznati kod dva povezana slučaja – i to jači razlog kod drugog slučaja koji nije izričito naveden normom. Argumentu a minori ad maius je argument kojim se zaključuje da posljedice (prije svega zabrane) koje pravna norma vezuje za nešto što je manjeg intenziteta važi i za istovrsnu pojavu većeg intenziteta.  Argumentum a maiori ad minus je argument kojim se zaključuje da subjekt kojem pravna norma daje veća prava ( tko može više može i manje) tim prije i uža prava i obaveze koja su uključena u ona veća . Argumenti prirode stvari se primjenjuju u svim pravim područjima. Argumentum ab absurdo tvrdi da treba isključiti sva ona značenja pravne odredbe koja bi vodila besmislenim posljedicama.
Doslovnom, proširenom i suženom tumačenju je zajedničko to da odlučuju o odnosu između najboljeg značenja pravne odredbe, koje se utvrđuju ciljnim i drugim tumačenjima, i značenja riječi pravnih odredaba koje normu iskazuju.