Ubistvo

Uvod

Pravo na život predstavlja jedno od osnovnih ljudskih prava i kao takvo njegovu neprikosnovenost štite gotovo svi pravni sistemi, ustavi i drugi zakonodavni akti zemalja širom svijeta. Pa ipak pored toga svakodnevno se upravo ovo ljudsko pravo krši, ljudski životi se gase ne prirodnim putem, već nasiljem, silom i to najčešce od strane drugih ljudi, istih onih koji bi upravo pravo na život trebalo da uzimaju kao vrhovni postulat življenja svih nas, bez obzira na rasu, pol, vjersku i polnu opredjeljenost.

 
Vrste krivičnih djela

Krivično djelo ubistvo spada u krivična djela protiv života i tijela. ”Ko drugog liši života kazniće se kaznom od 5 do 15 godina (član 148. KZ),, .Ubistvo je protivpravno lišavanje života drugog lica. Uništenje ili lišenje drugog lica može biti izvršeno na različite načine, različitim sredstvima, pod različitim okolnostima i uslovima, pa se stoga i razlikuju više vrsta ovog krivičnog djela: obično ubistvo, teška ubistva i privilegovana ubistva.

 
Ubistvo
Pod običnim ubistvom podrazumjeva se umišljajno lišavanje života drugog lica koje nije praćeno dodatnim posebnim okolnostima koje kada postoje menjaju težinu i oblik ovog djela stvarajući tako neki od posebnih oblika kvalifikovanog ili privilegovanog ubistva. Obično ubistvo postoji samo onda ukoliko u konkretnom slučaju ne postoje obilježja nekog drugog oblika ovog krivičnog djela.
Ubistvo postoji samo onda ako je lišavanje života izvršeno protivpravno. Ako postoji neki od opštih osnova (nužna odbrana, krajnja nužda) koji isključuju protivpravnost,  krivično delo ubistva ne postoji. Posledica djela je smrt drugog lica. Krivično djelo ubistva postoji nezavisno od toga da li je smrt nastupila neposredno nakon radnje izvršenja ili posle kraćeg ili dužeg vremena.
Bitno je jedino utvrditi postojanje uzročne veze izmedju ova dva elementa krivičnog djela. S obzirom na to da zakon ne sadrži definiciju uzročnosti, ovo pitanje sud rešava u svakom konkretnom slučaju uzimajući u obzir kriterijume koji su prihvaćeni u doktrini i judikaturi. S tim u vezi treba reći da je dominantna teorija ekvivalencije prema kojoj svaki uslov koji je neposredno ili posredno prethodio posledici a bez koga ona ne bi nastupila, predstavlja uzrok posledice.
Objekat zaštite kod krivičnog dela ubistva smatra se čovek kao ljudsko biće. Krivičnim pravom štiti se život čoveka sve do njegovog prestanka, odnosno do momenta smrti. Radnja je osnovni element u pojmu krivičnog dela. Njom se krivično delo ostvaruje. Radnja izvršenja kod krivičnog djela ubistva može biti veoma raznovrsna po načinima izvodjenja i upotrebljenim sredstvima.
Ona mora biti voljna i mora se ostvariti u spoljnom svetu. Odluke ili namjere da se učini krivično djelo, kao i ostali psihički procesi, unutrašnji akti, ne predstavljaju radnju u krivično-pravnom smislu sve dok nisu prešli u ostvarenje, dok se nisu odrazili u spoljnom svetu.

Prema tome radnja izvršenja krivičnog djela ubistva jeste svaka radnja koja je podobna da prouzrokuje posledicu smrti. To može biti, u suštini, svako činjenje i nečinjenje. Krivično djelo ubistvo redovno se vrši radnjom činjenja (pucanjem, davljenjem, trovanjem, podmetanjem požara i sl.).
Radnja izvršenja može se izvršiti neposredno (direktno), što je u praksi najčesci slučaj (izvršilac upuca žrtvu, ili je zadavi i sl.) ili posredno (indirektno) kada se uz radnju koju je preduzeo izvršilac ostvare i drugi uslovi koji neposredno prouzrokuju smrt žrtve. S obzirom na to da se ubistvo može izvršiti na različite načine, u raznim okolnostima i raznovrsnim sredstvima, veoma je važno utvrditi te okolnosti jer one imaju značajnu ulogu za ocjenu stepena krivice učinioca, za pravilnu pravnu kvalifikaciju djela i samim tim, za odluku o kazni.

Subjektivnu stranu djela čini umišljaj, direktni ili eventualni. O kojoj vrsti umišljaja se radi procenjuje sud, uzimajući u obzir sve objektivne i subjektivne okolnosti konkretnog slučaja, kao što je npr. okolnost da li je izvršilac imao u vidu povredu važnih vitalnih organa (glava, grudni koš, abdomen) ili ne, upotrebljeno sredstvo i slično. Krivično djelo je učinjeno sa direktnim umišljajem onda kada je učinilac bio svijestan  svog djela i htio njegovo izvršenje, a eventualni umišljaj postoji onda kad je učinilac bio svijestan da može učiniti djelo pa je na to pristao. Obe vrste umišljaja imaju dva elementa: svijest i volju. Svijest treba da obuhvati sve bitne elemente bića krivičnog djela (radnju, posledicu, uzročnu vezu i dr.). To važi ne samo za direktni već i za eventualni umišljaj.