Ustav Sjedinjenih Američkih Država

Uvod

Ustav Sjedinjenih Američkih Država (SAD) od 1787godine , jeste ne samo najstariji danas važeći ustav u svetu , nego je i jedan od najstarijih pisanih ustava uopšte; ustava u smislu osnovnog zakona koji u jednom dokumentu propisuje uređenje jedne određene države.
Kratak istorijat postanka Ustava i ukazivanje na neke momente razvoja , sudbine , njegovih osnovnih principa(institucija) ,izloženi u ovom seminarskom radu,omogućavaju lakše uviđanje da formalni-pravno važenje jednog pravnog propisa nije isto što i njegovo stvarno važenje,kao i da se sagleda da i „kruti“ustav – primenom objektivne i evolutivne metode tumačenja može dovesti do rezultata koji daje primena „elastičnog“ustava .
Ustav Sjedinjenih Američkih Država , fundamentalni zakon SAD-a ,najstariji pisani ustav na svetu ,potiče od kraja Američke revolucije 17. septembra 1787. godine.a postao je punosnažan 1789. godine i još uvek je na snazi. Sjedinjene Američke Države bile su slabo povezane savezne države. Imale su samo zajednički kongres.Vremenom su postale vodeca svetska sila,izmedju ostalog i zahvaljujuci ovom politicko-pravnom delu,na koje su Amerikanci jako ponosni.

Istorijat donošenja ustava
Nakon Članaka o Konfederaciji (koji su doveli do toga da se države u okviru Konfederacije osamostale).Mnoge od država povele su pregovore sa stranim zemljama,devet njih organizovalo je svoje vojske,a neke čak i mornarice. Rečju Vašingtona povezane su bile „užetom od peska“.
Neki američki državnici , naročito Medison i Hamilton ukazivali su , odmah po stupanju na snagu odredaba Konfederacije na potrebu njihove izmene, radi stvaranja čvršćeg jedinstva i jače centralne vlasti,ali nisu uspeli da stvar krene u tom pravcu do septembra 1786.godine . Tada , 12 delegata iz 5 država , koji su se sastali u Anapolisu da pregovaraju o nekim trgovinskim pitanjima,su uputili Kongresu jedan izveštaj o nužnosti izmene „Odredaba konfederacije“ . Ujedno oni su pozvali države da pošalju delegate na skupštinu,koja bi se održala u maju 1787.god. u Filadelfiji,sa ciljem „da se predlože takve mere koje će izgledati nužno da se federalno-ustavno uređenje učini podobnim za potrebe saveza“ . Kongres je , u februaru 1787.god. , odlučio da navedeni predlog dostavi državama, kao poziv da pošalju delegate u skupštinu (ustavotvornu) u Filadelfiji za 14.maj 1787 godine .
Najpopularniji i jedan od najjačih ljudi na skupštini bio je Dž. Vašington , bivši vrhovni komandant oslobodilačkih oružanih snaga , predsednik skupštine i kasnije prvi predsednik SAD . On i Franklin bili su „dva velika harmonizatora“ na skupštini..
SAD su prava i najstarija federacija nastala Ustavom 1787.g., pre toga bile su uređene po principu konfederacije ustavom 1781.g. Ovim Ustavom svaka država zadržavala je svoj suverenitet, a na organe federacije (Kongres) prenosila samo izvesna ovlašćenja. Kongres su činili delegati država. U zavisnosti od svoje veličline države su mogle imati od 2-7 predstavnika, ali bez obzira na broj prestavnika svaka država je imala jedan glas u Kongresu. Jednoglasno donošenje odluke u Kongresu su bile uslov kako bi bile punovažne. Nemogućnost uvođenja i prikljanja poreza od strane Konfederacije, bila je u finansijskoj odskudici, kao i zbog nepostojanja zajedničke valute.
Maja 1787.g. u Filadelfiji sazvana je Ustavotvorna skupština sa zadatkom da donese novi Ustav, po kome će konfederacija (Ustav 1781.g) biti pretvorena u federaciju. Zbog sukobljavanja 2 gledišta: Virdžinija plan, koji su zastupale velike države, zalažući se za uvođenje jake centralne vlasti; i Nju Džersi plan, koji su zatupale male države, zalažući se za očuvanje što većih prava država. Rešenje je pronađeno u predlogu delegacije Konektikat po kome će zakonodavno telo biti dvodomne (Kongres). Ovim rešenjem bile su zadovoljne i male i velike države, te je tekst ustava usvjeni septembra 1787.g, a stupio na snagu 1789.g.

Ovaj Ustav iz 1787.g. održao se u istom obliku do danas. Razlog tome je:
1. Američki ustav spada u najkraće ustave na svetu – sadrži 7 članova, prvi član posvećen je zakonodavnoj vlasti; drugi, izvršnoj vlasti; treći, organizaciji i vršenju sudske vlasti; četvrti, razmatra odnose u federaciji; peti, reviziju Ustava; a šesti i sedmi se odnose na prelazne i završne odredbe.
2. Primenom tehnike ustavnih amandmana – Ustavi većina zemalja uz pomoć izmena i dopuna vrše izmene u samom tektu ustava, to nije slučaj sa Američkim. Američki Ustav je dopunjavan amandmanima koji su mu na kraju priključivani, taj put promena je bio spor i težak, jer spada u krute ustave, za čije promene je potrebna 2/3 većina u oba doma Kongresa, i prihvaćenost od 3/4 zakonodavnih tela federalnih jedinica. Danas Američki Ustav ima 26 amandmana, od kojih je prvih 10 doneto 1791.g., a poslednji 1971.g.
3. Tehnika tumačenja ustava – nju vrši Ustavni sud. On vrši ocenu ustavnosti zakona i drugih propisa.
4. Dejstvo ustavnih običaja – ustavnim običajima dopunjene su praznine u ustavu. Jedno od takvih glasi “članovi Predstavničkog doma moraju da imaju domicil u svojoj izbornoj jedinici” 1, dok ustav traži samo da budu građani države u kojoj se biraju.