Agregati novcane mase – Monetarni agregati

AGREGATI NOVCANE MASE [MONETARNI AGREGATI]

U zavisnosti od monetarnih agregata od kojih se polazi prilikom definisanja novcane mase, danas se razlikuje nekoliko koncepata novcane mase.
Na osnovu prihvatanja tih razlicitih koncepata postoje i uza i sira shvatanja novcane mase.
Monetarni agregati su u stvari monetarni indikatori koji sluze za odredjivanje kvaliteta i funkcija novca u privredi, ali i za vodjenje monetarne politike i politike likvidnosti privrede i drugih sektora.
Formiranje razlicitih monetarnih agregata proistice iz razlicitih motiva drzanja novca.
Motivi drzanja novca, a time i njihove funkcije u privredi mogu biti:
• Transakcioni, kada se novac koristi za obavljanje transakija, odnosno placanja robe i usluga,
• Spekulataivni, kada se novac drzi u cilju spekulacije na finansijskom trzistu [ocekivani pad ili rast kamata, odnosno cena hartija od vrednosti],
• Predostroznost u drzanju novca, kada se novac drzi kao odredjena rezerva za slucajeve vanrednih okolnosti [sto zavisi od uslova privredjivanja, raspolozivosti kraatkorocnih izvora finansiranja, osnovne orijentacije u monetarnoj politici i dr.
Monetarna analiza i ekonomska politika najcesce koriste agregat novcana masa [M1].
Pored novcane mase cesto se koristi i agregat monetarna baza ili primarni novac [Mo]. Ovaj agregat se jos naziva i novac centralne banke, ili primarni novac.
U sastav primarnog novca ulaze:

PRIMARNI NOVAC
1. Dinarski primarni novac [Mo]
2. Devizne obaveze prema bankama i
3. Blagajnicki zapisi.

U sastaav dinarskog praimarnog novca ulaze:
• Gotov novac u opticaju
• Ziro racuni banaka
• Blagajna
• Depozitni novac Federacije
• Obavezna rezerva banaka i
• Rezervni fondovi.
Monetarni agregat novcana masa [M 1] najbolje odgovara definiciji novca kao transakcionoga [likvidnog ] sredstva, ate se koristi kao indicator ponude novca .
U novcanu masu ulaze sledeca sredstva:

NOVCANA MASA [M 1]

1. gotov novac u opticaju
2. depozitni novac
• sredstva na tekucim I ziro racunima,
• izdvojena I osigurana sredstva za investicije,
• Sredstva za zajednicku potrosnju,
• Sredstva za stambenu izgradnju,
• Sredstva za stambenu izgradnju,
• Ostala novcana sredstva.
Pored novcane mase cesto se koristi I agregat M 2 – likvidna sredstva . Njegova struktura je sledeca:

LIKVIDNA SREDSTVA [M 2]

1. Novcana masa [M 1]
2. Kvazi novac [stedni i drugi slicni depoziti]:
• Ulozi na stednju po vidjenju,
• Oroceni depoziti do jedne godine,
• Oroceni depoziti za stambenu izgradnju.
3. Kratkorocne hartije od vrednosti
4. Kratkorocni depoziti domacih komitenata u devizama
• Depoziti po vidjenju u devizama,
• Oroceni depoziti u devizama [kratkorocni].
Siri agregat u odnosu M 2 je agregat Ukupna likvidna sredstva [M3]. U njegov sastav ulaze sledeca sredstva: