Analiza osnovnih sredstava

UVOD

U odnosu na način reprodukovanja sredstava u odnosu na ciklus preduzeća, sredstva se dele na osnovna i obrtna sredstva.
Osnovna sredstva učestvuju u vise proizvodnih ciklusa, ne menjaju svoj fizicki izgled i funkcije.
Osnovna sredstva predstavljaju osnovu za rad svakog preduzeća. Njegove osnovne karakteristike su:
– vreme upotrebe koje je duže od vremena izrade jednog proizvoda
– postepenost trošenja
– postojanost fizičkog oblika i upotrebne vrednosti sve vreme korišćenja sredstava za rad.
Odnosno, njihov vek upotrebe je duži od jedne godine i višekratno su upotrebljivi. Takođe, osnovna sredstva obično ne služe za prodaju pa se zato i retko pretvaraju (konvertuju) u gotovinu. Njihova pojedinačna vrednost je znatno viša od vrednosti obrtnih sredstava i ona predstavljaju značajan deo angažovanih sredstava preduzeća kojima se ona vezuju za reprodukciju u dugom vremenskom periodu.
Osnovna sredstva imaju karakter sredstava, odnosno poslovnih sredstava, jer imaju sposobnost funkcionisanja u preduzećima za neposredno izvršenje njihove privredne delatnosti poslovanja. Te iste osobine imaju i obrtna sredstva, ali se razlikuju od osnovnih. I osnovna i obrtna sredstva imaju sposobnost cirkulisanja, od¬nosno vraćanja u početni oblik, samo je cirkulisanje osnovnih sredstava specificno, jer ne cirkulišu u upotrebnom obliku, već samo vrednosno.
Osnovna sredstva su sredstva čija se vrednost delimično prenosi, ili je na putu da se prenosi, na proizvode, usluge i slično, odnosno koja ulazi ili je na putu da ulazi u prodajnu cenu robe prema stepenu svoga rabaćenja.

1. ISPITIVANJE POREKLA IZVORA OSNOVNIH SREDSTAVA – IZVORI FINANSIRANJA

Ispitivanje porekla izvora finansiranja osnovnih sredstava treba da pokaže ko je bio inicijator za osnivanje i dalje izgradjivanje preduzeća i kolika je sredstva uložio. Ova ispitvanja takodje ukazuju i sa kolikim je sredstvima u tome učestvovalo samo preduzeće i da li su za to korišćeni još neki došunski izvori.
Pri ispitivanju porekla sredstava proučavaju se uglavnom sledeći izvori:
1.    Lokalni izvori i komune
2.    Republički izvori
3.    opšti investicioni fond
4.    ostali izvori
5.    sopstvena sredstva
Utvrdjivanje opravdanosti osnovnih sredstava sastoji se u iznalaženju stepena ostvarenog ekonomskog efekta uloženih sredstava po pojedinim izvorima. Ovaj postupak u stvari dijagosticira svako novo ulaganje u osvnovna sredstva i iznalazi ekonomsku opravdanost tih ulaganja. Iznalaženje opravdanosti ulaganja u osnovna sredstva može se vršiti pomoću sledećih pokazatelja:
Ostvarena proizvodnja / ukupni izvori osnovnih sredstava
što predstavlja ostvarenu proizvodnju na 1 dinar uloženih osnovnih sredstava.  Izvori finansiranja osnovnih sredstava dele se na:
    sopstvene,
    udružene,
    kreditne,
    izvore solidarnosti.
Osnovni izvor finansiranja osnovnih sredstava je dobit preduzeća. Osnovna sredstva u funkciji i osnovna sredstva u izgradnji uglavnom se finansiraju iz poslovnog fonda i finansijskih kredita.