Finansijske institucije Evropske Unije

UVOD

Evropska unija (skraćeno: EU) je međuvladina i nadnacionalna unija (zajednica) dvadeset sedam evropskih država.Unija svoje korijene vodi od Evropsko ekonomske zajednice osnovane Rimskim ugovorom 1957.godine od strane šest evropskih država. Od tada se Evropska zajednica proširila pridruživanjem novih država-članica i stekla veću moć. Ova zajednica je oformljena pod sadašnjim imenom Ugovorom o Evropskoj uniji (više poznatim pod imenom Mastrihtski ugovor) 1992. godine. Mnogi aspekti EU su postojali i prije potpisivanja ovog ugovora, preko raznih organizacija oformljenih 50-ih godina dvadesetog vijeka. Lisabonskim sporazumom potpisanim decembra 2007. godine predviđena je izmjena sadašnjih sporazuma kako bi se korigovale političke i pravne strukture Evropske unije. Proces ratifikacije Lisabonskog sporazuma završen je u novembru 2009. godine.
Evropska unija stvara jedinstveno tržište putem sistema zakona koji se primenjuje u svim državama članica, što garantuje slobodan protok ljudi, roba, usluga i kapitala. Ona zadržava zajedničku trgovinsku politiku, poljoprivrednu politiku i politika u oblasti ribarstva i regionalnog razvoja. Evropska unija je 2002.godine uvela zajedničku valutu evro, koju je do sada usvojilo 13 država članica.
Evropska unija je najmoćnija regionalna organizacija koja trenutno u svetu postoji. Kao što se iz prethodnog može vidjeti, u nekim oblastima gde su države članice svoj suverinitet prepustile Evropskoj uniji, nemože se reći da je Evropska unija federacija ili konfederacija. Unija nema pravo da premjesti dodatna ovlašćenja drugih članica na sebe bez dopuštenja određene članice. Isto tako, određeni broj članica rukovodi samostalno svojim politikama od nacionalnog interesa, kao što su inostrani poslovi, odbrana, valuta. Zahvaljujući ovakvom ustrojstvu, Evropska unija se ne može definisati ni kao internacionalna organizacija ni kao konfederacija ili federacija. Moglo bi se reći da je sui generis cijelina.(lat. sui generis –„sam po sebi“ odnosno“svojstven samom sebi“)
Evropska unija funkcionira na načelima legaliteta, autonomije, supremacije, supsidijarnosti, proporcionalnosti i solidarnosti, te ima izgrađenu institucionalnu strukturu koju čine zajedničke institucije, utemeljene osnivačkim ugovorima. Dobro funkcionisanje Evropske unije bazira se na pet glavnih političkih i ekonomskih institucija i još pet pomoćnih institucija: Vijeće Evropske unije, Evropska komisija, Evropski parlament, Sud pravde Evropskih zajednica i Evropski revizorski sud.
Osim navedenih najvažnijih institucija za funkcionisanje Evropske unije važne su i pomoćne institucije: Privredni sud, Evropska centralna banka, Ekonomski i socijalni komitet, Komitet regiona, Evropska investiciona banka itd.

Institucije Evropske unije prema važećim odredbama Ugovora o EU dogovorene u Nici 2001. godine grupisane su kao: političke, pravosudne, finansijske, bezbjednosne i ostala tijela i agencije.

FINANSIJSKE INSTITUCIJE EVROPSKE UNIJE

Evropska centralna banka (European Central Bank – ECB)

Evropska centralna banka je institucija koja je nadlezna za Evropsku monetarnu politiku.Osnovana je ugovorom iz Mastrihta 30. juna 1998. godine i naslijedila Evropski monetarni institut. Od 1. januara 1999. godine je preuzela sve nadležnosti za primjenu evropske monetarne politike koja je određena od strane Evropskog sistema centralnih banaka, kojim je i pokrenut postupak stvaranja monetarne unije kao nadgradnje unutrašnjeg tržišta EU. Sjedište joj je u gradu Frankfurt, SR Njemačka. Glavni razlog njenog osnivanja bilo je stvaranje monetarne unije s jedinstvenom valutom ,evrom. Države koje su ušle u monetarnu uniju prenele su ovlašćenja nad monetarnom politikom na evropski nivo, pa je zadatak kreiranja i sprovođenja zajedničke monetarne politike pripao Evropskoj centralnoj banci.

Evropska centralna banka nadzire količinu novca u opticaju, upravlja kursom evra, zajedno sa centralnim bankama država članica. drži i upravlja službenim deviznim rezervama. Glavni zadatak joj je očuvanje stabilnosti cijena u zoni evra,te i očuvanje kupovne moci evra. To podrazumeva strogo kontrolisanje inflacije tj. da godišnje povećanje cijena bude manje od 2%. Evropska centralna banka to postiže na 2 načina:kontrolom količine novca u opticaju, praćenjem kretanja cijena, i procjenom rizika u odnosu na stabilnost cijena u evrozoni. Kontrolisanje količine novca utiče između ostalog i na određivanje visine kamate u evrozoni.
Evropska centralna banka upravlja monetarnom unijom u saradnji sa nacionalnim centralnim bankama u okviru Evropskog sistema centralnih banaka,u kojem uz nju sudjeluju
Slika 1. Evropska centralna banka i centralne banke država članica evrozone