Finansijsko tržište, platni bilans i njihova međusobna povezanost

UVOD

Tržište čine svi odnosi ponude i tražnje koji se uspostavljaju radi razmjene roba i usluga u određeno vrijeme i na određenom mjestu. Ponuda je količina određene robe koja se u određeno vrijeme, na određenom mjestu i po određenoj cijeni nudi kupcima. Tražnja je određena količina novca kojom se kupuje određena vrsta robe.
Finansijska tržišta predstavljaju mjesta na kojima se trguje finansijskim instrumentima. Takođe, ona se mogu definisati i kao organizovana mesta na kojima se susreću ponuda i tražnja sa različitim oblicima finansijskih instrumenata (ali i aktive).
Na finansijskim tržištima preduzeća dolaze do sredstava neophodnih za svoje finansiranje. Na njima se povezuju subjekti koji raspolažu viškovima finansijskih sredstava i subjekti kojima nedostaje novac. Na taj način se povezuju dvije značajne makroekonomske kategorije – štednja i investicije. Ukupan obim štednje na nivou nacionalne privrede u jednom vremenskom periodu jednak je ukupnom obimu investicija, što se naziva štedno-investicioni ciklus.
Sam izraz „platni bilans“ nije dovoljno precizan, jer to nije sistemski popis imovinske aktive i pasive nekog subjekta utvrđenih na odredjeni dan, već je to popis transakcija utvrđenih u toku jednog vremenskog perioda, po pravilu, jedne godine.
Platni bilans uobičajeno prihvatamo kao odnos vrijednosti svih potraživanja i dugovanja jedne zemlje prema inostranstvu, u odredjenom vremenskom periodu.
Finansijska tržišta i platni bilans imaju snažnu povezanost, što na makroekonomskom nivou, tako i na mikroekonomskom nivou, te čine nerazdvojivu cjelinu jedne ekonomije.

1. FINANSIJSKA TRŽIŠTA
1.1. Pojam finansijskog tržišta
Finansijsko tržište – eng. Financial markets.
Definiše se kao organizovan prostor na kome se korištenjem odgovarajućih metoda i instrumenata suočavaju ponuda i tražnja novčanih i akumulacionih fondova između finansijski suficitarnih i finansijski deficitarnih transaktora.
Na finansijskom tržištu se po utvrđenim pravilima, između poznatih učesnika, vrši ponuda i tražnja finansijskih sredstava i formira cijena sredstava kojima se trguje.
Na finansijskim tržištima se kreiraju i transformišu finansijska potraživanja (obaveze) i izražavaju i realizuju ponuda i tražnja za finansijskim instrumentima. Subjekti koji imaju višak novca stavljaju ga, putem kredita ili vlasničkih udjela, na raspolaganje subjektima kojima novac nedostaje. Ovo se postiže preko finansijskih instrumenata koji se mogu pretvoriti u gotov novac kada su njihovim vlasnicima potrebna likvidna sredstva.
Većina Autora govori ne o jednom, nego o više finansijskih tržišta, pa se ovaj pojam izjednačava sa pojmom finansijsko – tržišni sistem.

1.2. Vrste finansijskih tržišta
Finansijska tržišta mogu se klasifikovati prema mnogim kriterijumima:

1. Prema funkciji novca kao prometnog sredstva i kapitala
2. Prema stepenu organizovanosti i reguliranosti
3. Prema načinu finansiranja
4. Prema stepenu specijalizovanosti