Istorija i teorija urbanizma

Istorija i teorija urbanizma

ANALIZA BLOKA

ISTORIJAT

Beograd je grad burne, ali često i tragič ne sudbine, pre svega zbog svog jedinstvenog položaja na ušću Save u Dunav, na razmeđu izmedju Istoka i Zapada.
−
Preko njega su prolazili i ukrštali se putevi kojima su nadirali ratnički narodi koji su osvajali i razarali ovaj grad, iznova ga gradili i dogradjivali.

Pogledom u daleku prošlost, pre ljudi i svega što znamo, vidimo prostor današnjeg Beograda u dnu velikog Panonskog mora, koje je, povlačeći se, za sobom ostavilo Dunav, a on svojim tokom sledi stare, davno iščezle morske tokove Evrope.
Sl. br. 1
Zvanična istorija Beograda traje već punih 7000 godina, što ovaj grad čini jednim od najstarijih u Evropi. Davno pre nove ere, na Balkansko poluostrvo, među miroljubive narode starosedelaca, stigao je jedan novi, mo ćni narod tog doba: Kelti ili Gali, kojima je bilo suđeno da na ulivu Save u Dunav osnuju Beograd. U III veku pre nove ere ratničko keltsko pleme Skordiska, zaustavilo se na brežuljku iznad ušća dveju reka i tu podiglo utvrđeni gradić, imenujući ga Singidunum. To je prvo i najstarije ime Beograda.

Prvi deo reči ″singi″ u nauci nije detaljno razjašnjen, postoji više tumačenja kao što su ″beo″ ili ″mesto prema ušću reke″ ili kao naziv plemena koje je nekada živelo na mestu Singidunuma, mada ima i drugih predloga. Dok reč ″dunum″ na starom keltskom jeziku znači ″tvrđava″ ili ″utvrđenje″, a ova etimologija određ uje našoj prestonici ulogu koju će zadržati od tog doba kroz sve vekove – da bude brana, štit, mesto borbe i odbrane.

Prostor oko velikih reka Save i Dunava bio je naseljen još u paleolitskom periodu. Iz starijeg kamenog doba, potiču ostaci ljudskih kostiju i lobanja neandertalaca, pronađeni u kamenolomu kod Leštana, u pećini na Čukarici i u blizini Bajlonijeve pijace.

Ostaci kulture mlađeg kamenog doba, pronađeni su u Vinči, Žarkovu i u Gornjem gradu (Zemunu), iznad ušća Save u Dunav. To ukazuje da je Beograd bio nastanjen u kontinuitetu i da je intenzitet tog naseljavanja bivao sve jači. Mnoga današnja naselja beogradske okoline leže na kulturnim slojevima ranijih praistorijskih naseobina.

Vinča kraj Beograda spada u red najznačajnijih naseobina i kulturnih nalazišta praistorijskog perioda. Arheološke iskopine na Rospi ćupriji, Gornjem gradu, Karaburmi, Zemunu i Vinči potvrđuju pretpostavke da je područje Beograda bilo intenzivno naseljeno i da se njegovo stanovništvo bavilo plužnom zemljoradnjom i drugim pratećim privrednim delatnostima.

Grad Beograd ima 17 gradskih opština:

1. Barajevo

2. Voždovac

3. Vračar

4. Grocka

5. Zvezdara

6. Zemun

7. Lazarevac

8. Mladenovac

9. Novi Beograd

10. Obrenovac

11. Palilula

12. Rakovica

13. Savski venac

14. Sopot

15. Stari grad

16. Surčin

17. Čukarica
Sl. Sl. br. 3br. 2

Gradska opština Stari grad je centralna gradska opština i njena teritorija čini najveći deo starog jezgra Beograda. Kao takva, ona u kulturno-istorijskom , arhitektonskom i ekonomskom pogledu odslikava preko dva milenijuma dugu istoriju nastanka, urbanog i ekonomskog rasta i razvoja Beograda. Sa svojih 473 ha kopnene površine i 215 ha akvatorije najmanja je medju Beogradskim opštinama. U svojim današnjim granicama definisana je 1961. godine, a pod ovim imenom i na nešto manjoj teritoriji postoji od 1955. Po popisu iz 2002. godine registrovano je 55.543 stanovnika i preko 24.040 domaćinstava.

Na teritoriji Starog grad nalazi se najveći i najzna čajniji deo arhitektonskog i kulturno- istorijskog nasleđa Beograda. Pod zaštitom je blizu 200 zgrada, prostornih celina, javnih spomenika i spomen obeležja. Beogradska tvrđava, kapetan Mišino zdanje, konak kneginje Ljubice, Saborna crkva i Knez – Mihailova ulica kao prostorna celina su u rangu kulturnih dobara od izuzetnog značaja, a još 20 zdanja i Kosančićev venac kao prostorna celina imaju status kulturnih dobara od velikog značaja.