Istorija prava i države – Hamurabijev zakon

Uvod:

Hamurabijev zakonik predstavlja najpoznatiji i najbolje sačuvani zakonik drevne Mesopotamije. Pronađen je 1902. godine u iranskom gradu Suzi, gde ga je kao ratni plen odneo elamićanski kralj Šutruk Nahunt u 12. veku pre nove ere. Tekst je ispisan na steni od crnog diorita, visokoj 2,62 m. Danas se čuva u muzeju Luvr. Na vrhu stele nalazi se slikovni prikaz boga sunca Šamaša, kako sedi, i Hamurabija dok stoji u naklonu pred njim. Bog nadahnjuje vladara da donese svoj zakonik, ali vladar vrši zakonodavnu vlast. Zakonik je nastao u poslednjim decenijama vladavine Hamurabija (vladao 1728-1686 pre nove ere).Zakonik se sastoji iz tri dela: prolog, članovi i epilog. U prologu piše kako je Hamurabi poslat od strane bogova na zemlju da na njoj uspostavi mir, red i pravičnost. Drugi deo sadrži, po Šelovoj numeraciji, 282. kratko ispisana člana. U završnom delu Hamurabi navodi svoje zasluge, obećava božanske nagrade onima koji poštuju zakonik i proklinje one koji ga ne poštuju. Zakonik se primenjivao u celoj Mesopotamiji i posle Hamurabijeve smrti. Hamurabijev zakonik pravna pitanja rešava od slučaja do slučaja, te ne postoje opšte pravne odredbe.

Vavilon

Vavilon je najvažnija i najsnažnija država izgrađena u Mesopotamiji. Mesopotamija  je plodna ravnica između reka Tigra i Eufrata. Povoljna klima i obilje vode, plodno tle stvoreno naplavinama reka činili su idealne prirodne uslove za brz razvoj proizvodnje. Mesopotamija predstavlja širok otvoren prostor koji je olakšavao različite veze sa drugim narodima, privredne i kulturne, ali i lak prodor stranim osvajačima. prve političke jedinice u Mesopotamiji bili su gradovi, koji se osnivaju oko svetilišta pojedinih božanstava. Osnovali su ih Sumerani, narod čije poreklo nije utvrđeno. U gradovima vladaju lokalne dinastije. Razvijaju se brojni ovakvi gradovi-državice: Ur, Uruk, Kiš, Avan, Hamasi, Adab, Lagaš, Isin, Larsa, Nipur, Eridu, Uma i drugi. Među njima se vode borbe za prevlast. Oko 2375. godine pre n. e. vladalac grada Ume, Lugalzagisi je podvrgao svojoj vlasti gradove Lagaš, Uruk i Ur i tako osnovao već dosta snažnu državu. Od III milenijuma počinju u severnu Mesopotamiju iz sirijske pustinje da prodiru semitska plemena Amorićana, koja učvršćuju svoju vlast u više gradova: Akadu, Siparu, Borsipi i Vavilonu. Po gradu Akadu, jednom od svojih najrazvijenijih gradova, ova se plemena počinju nazivati Akađanima. Akadski vladalac Sargon (oko 2350. do 2294) osvojio je državu Lugalzagisija i oblast severoistočno od Akada, Elam i organizovao u Mesopotamiji prvu jaku semitsku državu. Nju je još proširio Naramsin (2270-2233). U osvojenim sumerskim gradovima Uru, Uruku i Lagašu su se zadržale lokalne dinastije i kada je akadsku vlast srušilo pleme Guta koje je došlo iz Kurdistana, oko 2169. godine. Vlast Guta je zbacio kralj Ura Urukegal, a kralj Ur-Namu ponovo uspostavio sumersko-akadsku državu. To je vreme uspona i procvata Ura pod vladavinom njegove III dinastije (oko 2080-1930). Država nije dugo trajala, raspala se za vreme poslednjeg vladara urske dinastije.U to vreme prodire u Mesopotamiju pleme Amuru, zauzima vlast u Vavilonu, oko 2000. godine. Osnivač nove dinastije i nove vavilonske države bio je vladalac Sumu-Abum, a najveći vladar ove dinastije bio je Hamurabi (1729-1686). Uspeo je da ujedini Sumer i Akad, Elam i Asiriju. Carstvo nije bilo dugog veka, posle Hamurabija počinje da opada. Državu napadaju Hetiti, koji su 1531. godine osvojili i Vavilon. Oko sredine XV veka Vavilon su osvojili Kasiti pod čijom vlašću je država bila do XIII veka. Kasitsku vlast oboriće Asirci i Elamićani. U to vreme u južnom Vavilonu se naselilo aramejsko pleme Haldejaca, koje počinje da se bori protiv asirske vlasti. Nakon dva neuspela ustanka Haldejaca, Vavilon je potpuno osvojen, ali ne za dugo. Haldejski knez Nabopolasar je u VII veku uspeo da zbaci asirsku vlast i da obnovi vavilonsku državu. Kratko vreme traje novovavilonsko-haldejsko carstvo, koje je konačno palo pod udarcima novih velikih osvajača, Persijanaca, 539. godine pre n. e.