Komercijalno bankarstvo

UVOD

Uopše o bankarstvu

Bankarstvo predstavlja poslovanje individualnih banaka, odnosno način na koji obezbjeđuju sredstva, koriste ih i upravljaju njima da bi ostvarile profit. Uglavnom je slično u većini zemalja, kada je u pitanju tzv. “konvencionalno bankarstvo”. Banke su u svim zemljama finansijski posrednici u poslovanju koje podrazumijeva ostvarivanje profita. Međutim, kada posmatramo strukturu i poslovanje bankarskog sistema kao cjeline, razlikuje se više modela. Osim toga, neslaganje sa načelima na kojima je baziran “konvencionalni” bankarski sistem, dovela su do nastanka alternativnog sistema, tj. do određenih oblika beskamatne bankarske prakse.

POJAM KOMERCIJALNOG BANKARSTVA

Komercijalno bankarstvo u BiH ima veliki značaj i ključnu ulogu u za finansijsku stabilnost zemlje . Uspješno je provedena raforma bankarstva , privatizacija je bila gotovo jedini dio uspješne privatizacije u BiH , napravljena je učinkovita kontrola poslovanja banaka , komercijalne banke uspješno su preuzele platni promet u zemlji , uvele su nove savremene bankarske proizvode i tehnologiju na naše tržište , a stvorile su i jaku međusobnu konkurenciju . Uspješnosti banaka doprinos je dao i institucionalni okvir za njihov rad . Napravljena je i uspješna kontrola banaka , Centralna banka provodi dosljednu monetarnu politiku i održava propisani iznos obaveznih rezervi . Aktiva komercijalnih banaka na kraju 2006 . god . dostigla je 7 , 3 milijarde eura što je u odnosu na 2005 . god . povećanje od 1 , 33 milijarde ili 22 % . Dobit u prošloj godini komercijalnih banaka je 45 miliona eura što je za 7 , 7 miliona više nego u 2005 . godini ili za 20 % . Guverner CBBH Kozarić Kemal ističe da se aktiva komercijalnih banaka uvećala za tri puta u odnosu na 2001 . god . kada je iznosila 2 , 3 milijarde . Sadašnja aktiva od 7 , 3 milijarde eura u odnosu na ukupni bruto nacionalni dohodak prošle godine od 8 , 02 milijarde eura je 90 % . U novostvorenoj vrijednosti dobit komercijalnih banaka čini 4 % . U bankama u zemlji zaposleno je 8950 radnika što je 1 , 3 % od ukupnih zaposlenih radnika u zemlji . Kad se aktiva komercijalnih banaka podjeli sa brojem zaposlenih u toj djelatnosti onda na svakog zaposlenog pripada 0 , 82 miliona eura , ističe guverner CBBH Kemal Kozarić . Aktiva po zaposlenom u odnosu na kraj 2005 . god . uvećana je za 15 % . Krediti građanstvu čine 49 % ukupnih odobrenih kredita , preduzećima 50 % , a 1 % je za vladine i javne institucije . Ukupno ima 4 , 55 milijardi eura odobrenih kredita što je za 26 % više nego u 2005 . god .

Banke predstavljaju najveću i najznačajniju grupu depozitnih finansijskih institucija. Prema klasičnim shvatanjima banka je finansijska institucija koja do sredstava dolazi putem prikupljanja depozita kako bi kasnije odobravala kredite . Suština poslovanja je da kamata na odobrene kredite bude veća od kamate koju banka plaća na depozite svojim deponentima . Iz te zarade banke pokriva svoje troškove i ostvaruje zaradu . Međutim , poslovanje banaka nije bez rizika , mora se voditi računa o rezervama , o likvidnosti i sl .
U posljednje vrijeme uloga banaka se mijenja a mijenja se i shvatanje suštine bankarskih poslova . Na to utiču mnogi faktori : internacionalizacija , globalizacija , povećanje broja finansijskih usluga , konkurencija , tehnologija i sl . Sve navedene promjene su uticale na to da pojam klasične banke naprosto „ umre „ . Danas su banke složene finansijske institucije koje nude čitavu lepezu ratličitih usluga namjenjenih vrlo širokoj kategoriji učesnika privrednog i društvenog života .
Struktura bankarskog sistema jedne zemlje u principu evaluira u skladu sa datim ekonomskim , demografskim , finansijskim i širim društvenim okolnostima . Zemlje u razvoju se nalaze u različitim fazama transformacije , tj . tranzicije od ranog modela tzv . socijalističkog bankarstva , koji je karakterisalo isključivo državno vlasništvo u tržišno orjentisano bankarstvo , pa se često koristi termin bankarstvo u tranziciji . U tom pogledu najviše su odmakle zemlje Centralne Evrope , od kojih su neke već u EU . U transformaciji bankarskog sistema zemalja u tranziciji veliku ulogu igraju strane banke koje dominiraju u procesu privatizacije ranijih državnih banaka i uvođenju novih bankarskih proizvoda na ova tržišta .

Vrste banaka

Vrste banaka prema ročnosti poslova :

• Komercijalne banke ( kratkoročni poslovi ) – najrasprostranjeniji oblik bankarskog organizovanja;
• Investicione banke ( dugoročni poslovi )

Veličina finansijskog potencijala:

• velike, srednje i male;

Veličina teritorije koju pokriva:

• lokalne, regionalne i nacionalne;

Prosječna vrijednost bankarskih depozitnih ili kreditnih operacija:

• “Retail banks” & “wholesale banks”

Prisustvo inostrane komponente u poslovanju:

• domaće i međunarodne

Uobičajena podjela banaka :

• emisione ili centralne
• depozitne ili komercijalne
• poslovne,
• investicione,
• univerzalne,
• ostale vrste banaka.

Komercijalne ili depozitne – mobilišu kratkoročne depozite ( uglavnom stanovništva ) i plasiraju ih na kratak rok. Finansiraju robni promet i zalihe preduzeća te trajna i potrošna dobra stanovništva. Imaju razgranatu mrežu filijala, imaju problem ročne usklađenosti, drže transakcione depozite i zalaze u investicione aktivnosti.

Poslovne – približavaju se komercijalnim bankama . Finansijski potencijal zasnivaju na sopstvenom kapitalu i rezervama, ulaze u vlasništvo kompanija preko čijeg profita uvećavaju sobstveni kapital. Finansiraju uglavnom krupne industrijske kompanije te osnivaju filijale i u drugim zemljama.

Investicione banke – posrednik koji prikuplja sredstva od privrede, države i lokalnih organa vlasti i plasira ih u hartije od vrednosti

Univerzalne banke klijentima pružaju kompletan set poslovnih i investicionih bankarskih usluga. Predstavljaju prvi organizacioni oblik banaka (tzv. nespecijalizovane banke). Dominiraju depozitni izvori i kratkoročni krediti, kreiraju i sobstvene hartije od vrijednosti. Teže ih je kontrolisati. Njihova djelatnost obuhvata:

• posredovanje,
• trgovanje finansijskim instrumentima, devizama i derivatima,
• osiguranje ili prihvatanje odgovornosti za kupovinu novog duga i emisije dionica,
• brokerski poslovi,
• korporacijske savjetodavne usluge, uključujući udruživanja i usluge akvizicije,
• investicijsko upravljanje,
• osiguranje,
• držanje kapitala ne-finansijskih kompanija u bankarskom portfoliju.