Materijali u grafičkom inženjerstvu

Sažetak
Grafički materijali su čvrste ili tečne supstance koje se koriste u grafičkoj industriji. Oni se najviše koriste u izradi štamparske forme i kao podloge za štampu. Za izradu grafičkog proizvoda koriste se vrlo raznovrsni materijali, kao što su na primjer metali, legure, plastične mase, guma, drvo, staklo, papir, karton, boje, lakovi itd.

Ključne riječi: grafički materijali, grafička industrija, papir, polimeri, tekstilna vlakna, boje

Pojam grafičkih materijala
Pod pojmom materijal podrazumijeva se materija koja poslije određenih postupaka prerade obavlja zadatu funkciju. Grafički materijali su čvrste ili tečne supstance koje se koriste u grafičkoj industriji (metali, papiri, lijepak, grafičke boje itd). Najveća i najraznovrsnija primjena grafičkih materijala jeste u izradi štamparske forme, zatim kao podloge (materijala) za štampu, a takođe i upotreba grafičkih materijala za izradu grafičkih boja.

Prema porijeklu, svi materijali se dijele na:

• prirodne (drvo, ugalj),
• vještačke, koji su dobijeni preradom prirodnih (derivati nafte, celuloza) i
• sintetičke, koji su dobijeni sintezom vještačkih materijala (boje, poliestarske smole, najlon).

Od njihovih osobina i kvaliteta zavisi pravilan rad mašina i kvalitet izrade grafičkog proizvoda u cjelini. U različitim fazama izrade grafičkog proizvoda, koriste se vrlo raznovrsni materijali, kao što su na primjer metali, legure, plastične mase, guma, drvo, staklo, papir, karton, boje, lakovi itd. Od metala i legura se prave: dijelovi štamparskih mašina, štamparske forme, ostali dijelovi i pribor.

Metali
Metali se često koriste kao grafički materijali, prvenstveno zbog svojih povoljnih fizičko -hemijskih i mehaničkih karakteristika:

• dobra električna i toplotna provodljivost
• metalni sjaj
• neprovidnost
• velika čvrstoća i tvrdoća
• sposobnost prerade
• kristalna struktura (metalna hemijska veza).

Svi metali se dijele u dvije osnovne grupe:

1) crni metali (gvožđe, olovo, hrom)
2) obojeni metali (bakar, aluminij, magnezij).

 
Legure
Uporedo sa primjenom čistih metala u grafičkoj proizvodnji, započela je i upotreba legura – proizvoda koji nastaju stapanjem dva ili više metala u jedan homogeni materijal, kao i stapanjem metala i nemetala (npr. čelik je legura gvožđa i ugljenika). Danas su najčešće primjenjivane legure upravo čelik, zatim mesing ( Cu -Zn), legura silicij i aluminij i druge.
Štamparske legure se označavaju: slovom G, zatim slijedi hemijski simbol osnovnog metala (Pb), hemijski simbol legirajućeg elementa (Sn), broj koji predstavlja procenat legirajućeg elementa, hemijski simbol legirajućeg elementa (Sb), broj koji predstavlja procenat legirajućeg elementa.
Primjer: G PbSn3Sb4, G PbSn9Sb17 itd.

Polimeri
Naziv polimer potiče od grčkih riječi poli-mnogo i meros-dio, a odnosi se na veliki broj molekula koje učestvuju u građi makromolekulskog lanca (prirodni polimer mol.masa 104 i 106 g/mol, sintetski polimeri nekoliko stotina i nekoliko miliona g/mol).
Prema porijeklu, sve polimerne materijale dijelimo na tri velike skupine:

1) prirodne polimere (celuloza, skrob, dekstrin)
2) vještačke polimere, koji predstavljaju modifikovane (prerađene) prirodne materijale (razni materijali na bazi celuloze, na bazi kaučuka itd.)
3) sintetičke polimere, koji su dobijeni hemijskim postupcima u laboratorijama (npr.polikondenzacija i slično) – polietilen (PE), polipropilen (PP), polistirol (PS),polivinilhlorid (PVC) i drugi.

Primjena u štamparskoj industriji:

• Štamparske forme
• Izrada slova
• Valjci za mašine
• Grafičke boje na bazi polimera
• Folije